Onze Taal. Jaargang 54

Reactie
ANS
Ans en de Hunnen

L. van Nigtevegt - Huissen

Het is jammer dat de ANS gemeend heeft geen normatieve grammatica te moeten zijn. (Zie het oktobernummer van Onze Taal). Aan de ene kant staat er: ‘we kunnen er (immers) van uitgaan dat alle ANS-gebruikers belangstelling hebben voor wat als grammaticaal correct Standaardnederlands te beschouwen is’, aan de andere kant, tegen het eind, dat ‘Het afkeuren van bepaalde taalvormen op nogal willekeurige beslissingen berust’. Volgt een verhandeling over hun in plaats van zij, waarna laconiek wordt opgemerkt dat dit in een latere druk waarschijnlijk ‘zelfs zonder nadere aanduiding’ wordt opgenomen.

Nu vind ik het verwerpen van hun in onderwerpsfunctie niet ‘een nogal willekeurige beslissing’ pace de uitdrukking ons kent ons. Het lijkt me eerder een verschijnsel van recente datum. Ik heb echt járenlang in Amsterdam gewoond en een aantal jaren in Groningen, maar in geen van beide steden heb ik het ooit als onderwerp horen gebruiken. Ik ken wèl het Amsterdamse hullie en zullie (waarschijnlijk uit hunne lieden, of analoog met jullie).

Toen ik in 1971 in Arnhem kwam wonen was ik omgeven door ‘Hunnen’, zó sterk dat het mij onmiddellijk opviel. Hun is hier in de buurt dan ook dialectisch. Een aantal jaren later hoorde je het ineens ook in interviews met zogenaamde jongeren bijvoorbeeld ‘nau, kaak, hun segge auk’ (jongeren wonen altijd in het Westen). Behalve een bijzondere invloed van de popgroep Normaal heb ik er geen verklaring voor. Ten tweede: het argument dat een andere taal ‘het ook doet’ vind ik niet sterk. De Engelsen hebben het onontwikkelde them voor they (‘them and us’) maar hun - normatieve - grammatica's zijn hier erg tegen. Dat iets in Zweden ook gedaan wordt lijkt mij, gezien de overheidsmacht aldaar, nu juist een reden om het hier niet te doen. Op deze manier zou men vanuit het Russisch de overbodigheid van het werkwoord zijn kunnen verdedigen en de nutteloosheid van een lidwoord vanuit het Latijn, terwijl wat getal en voorzetsels betreft het Turks adembenemende perspectieven biedt. Misschien vloeit de onderdanige houding tegenover de ‘hunnen’ voort uit de onder andere door Kousbroek en Hermans geciteerde pathologische angst van Nederlanders - uit vrees ouderwets gevonden te worden - om ergens standaarden en normen voor aan te leggen. De Fransen hebben, naast hun Académie, een serie voortreffelijke woordenboeken. De Engelsen hebben talloze boeken over usage en zijn eveneens voortreffelijke lexicografen. Waarom Nederland dan niet?

Naschrift van J. de Rooij

1. Hun in onderwerpsfunctie heb ik al in 1954 door een uit Eindhoven afkomstige studente Nederlands (!) horen gebruiken. Het is dus niet zo recent als de heer Van Nigtevegt denkt. Of het in de buurt van Arnhem tot het dialect behoort, weet ik niet. Het zou interessant zijn dit eens serieus te onderzoeken.

2. Er lijkt me nogal een verschil te zijn tussen het vergelijken van een verschijn sel dat zich in het Nederlands werkelijk voordoet met hetzelfde verschijnsel in een andere Germaanse taal, en het propageren van verschijnselen die zich in het Nederlands niet voordoen op grond van structuurkenmerken van talen die niet of slechts in de verte met het Nederlands verwant zijn. Dat laatste vind ik namelijk onzin. Sit venia verbo, zoals wij latinisten zeggen.