Nogmaals scheercrème
L.J. Lewin - Driebergen
In het aprilnummer deed ik op blz. 59 een oproep aan lezers, een geschikte vertaling te geven voor het volgende Franse zinnetje op mijn tube scheerzeep: ‘crème à raser sans blaireau’.
Dertien lezers zijn ingegaan op het probleempje dat ik heb met de tekst op mijn tube scheercrème, onder wie een, de heer M. Hugenholtz uit Roden, in Onze Taal nr. 5 van juni 1984.
Het is een stimulerende ervaring te zien dat zoveel mensen het, net als ik, leuk vinden zich het hoofd te breken over een op zichzelf beschouwd zo weinig gewichtige kwestie. Grappig is ook dat er zovele oplossingen te voorschijn komen:
| - | scheer-zonder-kwast crème |
| - | crème voor kwastloos scheren (driemaal) |
| - | kwastloze scheercrème |
| - | scheer met crème zonder kwast |
| - | zonder kwast scheren |
| - | crème (of: zeep) voor scheren zonder |
| - | kwast (of: scheren-zonder-kwast) (driemaal) |
| - | crème om te scheren zonder kwast |
| - | scheercrème voor inzepen zonder kwast (tweemaal) |
Een lezer uit Ierland stelt voor om verbindingsstreepjes te gebruiken; deze doen in zo'n geval wonderen (‘scheer-zonder-kwastcrème’). Hij verwijst naar bloemennamen (kruidje-roer-me-niet, lelietje-van-dalen, vergeet-me-nietje) als precedenten, maar signaleert wel het verschil tussen deze namen, die aaneengesmede zelfstandige naamwoorden zijn, en scheer-zonder-kwast, dat een samengeklonterd adjectief poogt voor te stellen.
Vele inzenders bespreken de vraag of de tekst in het Frans wel juist is. Enkele van hen delen de opvatting van de heer Hugenholtz: het Frans zegt exact hetzelfde als het Nederlands: crème à raser (scheercrème) sans blaireau (zonder kwast) en is dus even correct of incorrect. Anderen, misschien net als ik misleid door een visuele indruk en door minder kennis van het Frans dan van het Nederlands, denken dat het toch crème (Frans = Nederlands) à raser sans blaireau (voor het scheren zonder kwast) zou kunnen zijn; zo schrijft althans een student Nederlands uit Den Haag. Een inzender uit Rolde wijst er in dit verband op dat het Frans eigenlijk geen stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden kent (gouden = d'or of en or; papieren = en papier); hij kent het Frans in het geval van de scheercrème een doelpuntje tegen het Nederlands toe, hoewel hij gelooft dat in het algemeen het Nederlands soepeler is. Een hooggeleerde briefschrijver uit Beverwijk laat voor de Franse kwestie verschillende mogelijkheden open. Interessant vond ik zijn suggestie dat de woorden scheercrème en scheerzeep in die zin in betekenis verschillen dat de eerste altijd zonder, de laatste steeds met kwast wordt gebruikt.
Uit Dordrecht komt het voorstel ook de Franse tekst aan te passen: crème à savonner sans blaireau; crème voor inzepen zonder kwast. Men scheert zich niet met zeep maar met een mes! Dezelfde opmerking maakt een lezer uit Woerden. Eigenlijk vind ik geen van de voorgestelde oplossingen helemaal bevredigend. Bij nader inzien is mijn conclusie de volgende. Scheerzeep is voor mij een staaf; scheercrème zit in een tube. Bij sommige heb je een kwast nodig, bij andere niet. Noch het Nederlands, noch het Frans kent voor die twee soorten scheercrème verschillende woorden. Er moeten daarom twee mededelingen op de tube staan: een die de aard van het produkt (scheercrème) en een die een aanwijzing voor het gebruik bevat (met/zonder kwast). Het combineren van die twee mededelingen leidt tot knellende constructies. Dus:
‘Scheercrème. Gebruik geen kwast.’ Of:
‘Scheercrème. Inzepen met kwast.’ De vraag hoe dat in het Frans moet worden geformuleerd behoeft in Onze Taal niet te worden beantwoord.
Auteursrechtelijk beschermd