Taalcuriosa
Ghoti
Jules Welling - Best
Over de beroemde toneelschrijver George B. Shaw gaat het verhaal, dat hij eens in gezelschap vroeg naar de juiste (Engelse) uitspraak van het woord ‘ghoti’. Niemand bleek het woord te kennen, maar over de uitspraak was men het eens: gewoon ‘ghoti’. De schrijver ontkende dat en begon daarop een betoog over fonetiek, klankwetten en meer van dergelijk moois. Om een lang verhaal kort te maken, de kern van zijn betoog was, dat de ‘gh’ van ‘ghoti’ als ‘f’ diende uitgesproken te worden zoals in ‘laugh’, de ‘o’ als ‘i’ zoals in ‘women’ en de ‘ti’ als ‘sh’ zoals in ‘negotiation’. Concluderend kwam hij zo tot de uitspraak ‘fish’ voor ‘ghoti’. In de Engelse taal zijn met wat ik nu maar gemakshalve het ‘ghoti’-effect noem prachtige grappen uit te halen, omdat de Engelse spelling dikwijls ver verwijderd ligt van de uitspraak. Alleen al voor de ‘ie’-klank zijn er in het Engels een stuk of zes schrijfwijzen mogelijk. Aardig is, dat ook het tegenovergestelde bestaat: woorden die op het oog een analoge uitspraak zouden moeten hebben, maar in de praktijk sterk verschillen. Bij voorbeeld ‘Noach’ en ‘coach’. ‘Oogrijm’ heet dat verschijnsel.
In het Nederlands valt er op dit gebied aanzienlijk minder te spelen, omdat onze spelling dicht bij de uitspraak ligt. Maar gelukkig is onze taal doorspekt met leenwoorden, zodat er nog wat ruimte voor ludieke geesten overblijft. Dat ‘lleph’ voor ‘juf’ staat, kan na het bovenstaande duidelijk zijn. (De ‘ll’ van ‘failliet’, de ‘e’ van ‘gene’ en de ‘ph’ van ‘Philips’.) Er moeten op deze wijze interessante verhalen te schrijven zijn in een voor buitenstaanders volslagen onbekende code. Wellicht zelfs fraaie dichtwerken. Wie levert me er een? Over ‘anchaughoti’ bij voorbeeld, als u begrijpt wat ik bedoel...
Auteursrechtelijk beschermd