Toptien van mishandelde woorden
G. Lansink- reclametekstschrijver, Enschede
Opiniepeilingen, warentests, competitiestanden, hitlijsten... als politieke partijen, gebruiksvoorwerpen, sportclubs en grammofoonplaten goed genoeg zijn voor vergelijkende onderzoeken, dan mag de spelling natuurlijk niet achterblijven. Als eerste aanzet om de taalachterstand op dit terrein weg te werken wordt in dit artikel een toptien van foutief gespelde woorden gepresenteerd.
Omdat het ‘turfwerk’ van één enkel persoon een te wankele basis vormt voor een betrouwbaar resultaat, is navolgende lijst ongetwijfeld voor verbetering vatbaar. Reacties op dit globale klassement van woord-aanrandingen worden dan ook met belangstelling tegemoet gezien.
Hier volgt het foute tiental:
1 intervieuw
Een woord met een carrière om u tegen te zeggen. Enige jaren geleden nog een onbetekenende nieuweling, nu al uitgegroeid tot een serieuze bedreiging voor het correcte interview. Hebben we hier te maken met een subtiele inkapsel-manoeuvre die een Engels woord soepel ingang doet vinden in de Nederlandse taal? Of is het een Pavloviaanse spellingsdwang die voorschrijft dat er tussen ie en w nu eenmaal een u moet huizen? Vraaggesprek en, helaas, vaak ook nog vaag gesprek zijn overigens redelijke alternatieven voor het Britse basiswoord.
2 onmiddelijk
Zelfs een nationaal gerenommeerd en dito gevreesd instituut als Het Dictee is er niet in geslaagd om in dit geval orde op zaken te stellen. Voor de totale teloorgang van het majestueuze onmiddellijk moet worden gevreesd. Als schrale troost kan het uitblijven van een mutatie als ogenblikkelijk (met dubbel 1) worden opgevat.
3 pyama
Hier spelen mogelijk fysische factoren een doorslaggevende rol. De correcte vorm, pyjama, vraagt een voor de Nederlandse schrijfhand ongewone, dubbele j. Een moeilijk te beschrijven woord dus, dat pyjama. Voeg daarbij de logische overbodigheid van de j (althans wat betreft de uitspraak) en we mogen ons er over verwonderen dat pyjama nog zo taal weerstand weet te bieden. Piama is gelukkig bijna even zeldzaam als pijano.
4 persé
Een woord, of beter twee woorden, die de foutspellers volop kansen bieden. Men kan kiezen uit persé, perse, per sé, ja zelfs persee en per see... allemaal raak! De juiste spelling, per se, laat zich bij zoveel bot geweld gemakkelijk naar de achtergrond dringen.
5 gebeurd (o.t.t.)
Ze zijn niet uit te roeien, de werkwoordsvormen in de onvoltooid tegenwoordige tijd die geschreven worden met de uitgangs-d van het voltooid deelwoord. Vooral de vormen die qua klank niet verschillen van de voltooide deelwoorden (gebeurt, geschiedt, ontvreemdt, herhaalt) bevinden zich in de gevarenzone. De foutkans neemt toe wanneer onderwerp en persoonsvorm worden gescheiden door een aantal woorden. Voorbeeld: ‘als het binnen de kortste keren gebeurd, dan zit je goed fout’.
6 nederlands
‘Of is die regel nog niet ingevoerd?’ Met zulke opmerkingen word je geconfronteerd wanneer je wijst op het foutief gebruik van de kleine letter (onderkast) in bijvoeglijke naamwoorden die nationaliteiten aanduiden. Blijkbaar gaat men er van uit dat zo'n regel er is of op z'n minst in de maak is. Waarom? Het Ik-tijdperk, waarin het ongepast is om massawoorden met hoofdletters (kapitalen) te vereren?
7 contrôle; crême
Het dakdekken mag zich nog immer in een grote populariteit verheugen. Bij controle gaat het om oud zeer (contrôle was eens correct), bij crème om een verwerpelijke accentverschuiving. Alhoewel, het maskerend effect van vele crèmes valt niet geheel los te denken van activiteiten met dekkend resultaat.
8 stiekum
Nee, geen dorp in Friesland of Groningen, maar de foutgespelde vorm van het synoniem voor heimelijk. De e, die echt klinkt als een ù, maakt deze schrijfvariant tot een blijvertje.
9 dichtsbijzijnde
Het woord dichtstbijzijnde herbergt een even lange reeks opeenvolgende medeklinkers als herfststorm. Maar menigeen meent deze reeks te moeten inkorten door de tweede t weg te laten. Omdat een reeks van 6 medeklinkers de speller (m/v) als onwaarschijnlijk voorkomt? Omdat de tweede t er ook in de uitspraak vaak bekaaid af komt? Omdat de b van bijzijnde zich te snel opdringt?
10 barbeque
Hoe meer Nederlanders zich achter rookgordijnen verschuilen ter consumptie van eten dat bereid is op een inferieure kwaliteit houtskool, des te vaker zien we dit woord foutief gespeld. Moet de q het - inmiddels achterhaalde - exclusiviteitsidee onderschrijven? Kan men zich niet voorstellen dat cue als ‘kjoe’ wordt uitgesproken? Denkt men dat deze activiteit van bedenkelijk culinair niveau uit Frankrijk is komen overwaaien en dus van een Franse q moet worden voorzien?
Wie 't weet mag 't schrijven!
Auteursrechtelijk beschermd