Nieuwkomers
De achterkant van de achterkant
R. Reinsma - Amsterdam
Sommige nieuwe woorden of uitdrukkingen maken een stormachtige maar tevens fatale ontwikkeling door - een onbestuurbaar geworden racewagen.
Zo bij voorbeeld de uitdrukking ‘de achterkant van het gelijk’, oorspronkelijk de titel van een tv-programma waarin Marcel van Dam onder anderen politici ondervroeg over hun politieke en morele maatstaven.
De uitdrukking betekende ongeveer ‘de keerzijde van ieder op zichzelf respectabel standpunt’ en werd al gauw gemeengoed. Bovendien ontstonden er in hoog tempo variaties. Een directrice van een tijdschriftenuitgeverij zei in een interview op 8 april 1982: ‘In mijn huidige positie zit ik aan de achterkant van het journalistieke gelijk’, hiermede kennelijk bedoelend dat zij veelvuldig beslissingen moest nemen die haar onderhorige journalisten in het verkeerde keelgat schoten. En in Natuurbehoud, een blad van de Vereniging voor het Behoud van Natuurmonumenten, stelde een scribent ‘de achterkant van ons (natuurwetenschappelijke) gelijk’ aan de orde.
Nog een stap verder ging de Volkskrant. Die bracht in maart 1982 een artikel over ‘de achterkant van de bevolkingsbeperking’. Het gelijk was nu spoorloos verdwenen en wat overbleef was de achterkant zelf, de keerzijde. Deze ontwikkeling zette zich voort. De nrc noemde het perscentrum Nieuwspoort op zekere dag ‘een ontmoetingsplaats waar de achterkant van het Haagse gebeuren over de tong gaat’.
Waren de mogelijkheden hiermee uitgeput? Zeker niet! Op 13 oktober volgde de apotheose. Op die gedenkwaardige dag had nrc-recensent Pieter Kottman het over ‘de achterkant van het ongelijk’.
De cirkel is nu dus gesloten. Want de achterkant van het ongelijk valt, naar wij mogen aannemen, precies samen met de vanouds bekende voorkant van het gelijk. Wij zijn weer terug op het punt waar Marcel van Dam is begonnen.
Auteursrechtelijk beschermd