Het gezegde & co.
J.M. van der Horst
Veel informatie deze maand. Ik begin met de herdruk van het Etymologisch Woordenboek (Spectrum, Aulapocket nr. 6. f 9,90). Oorspronkelijk het werk van dr. J. de Vries, maar dr. F. de Tollenaere heeft er zoveel aan veranderd en toegevoegd dat nu terecht hun beider naam voorop staat. De aardigste toevoeging is dat bij zo veel mogelijk woorden het jaartal van het oudste voorbeeld wordt genoemd. Zo weten we nu dat oorveeg voor het eerst in 1836 is aangetroffen, oorvijg in 1642, ortolaan in 1692, ezelsbrug in 1682, doelmatig in 1839 en doddig in 1894.
Een heel ander soort woordenboek is Twijfelgevallen Nederlands, een Prismawoordenboek, samengesteld door C.G.L Apeldoorn en S. Pot (Spectrum, f 9,90). Het is een woordenboek waarin niet gewoon alle Nederlandse woorden staan maar alleen de woorden die vaak verkeerd gebruikt worden of woorden die men juist niet zou moeten gebruiken. Alles wat volgens de schrijvers afkeurenswaardig is, staat tussen vierkante haken. Zo staat gesetteld tussen vierkante haken; we zouden moeten zeggen gevestigd, geïnstalleerd, op orde. Zo staat bij hovercraft vermeld dat de goede uitspraak met een -oo- is en niet met een -oe-. Zoals meestal bij zedenmeesters treffen we veel overdreven strenge en onredelijke voorschriften aan tussen de talrijke nuttige aanwijzingen. De manier waarop de aanwijzingen gegeven worden, in alfabetische volgorde, lijkt me erg praktisch en doeltreffend.
De Woordenlijst Elementaire Kennis van F. Beersmans en L. Beheydt is een uitgave van het Commissariaat-Generaal voor de Internationale Culturele Samenwerking in Brussel en het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen in Den Haag. Uit het ‘Woord vooraf’ citeer ik het volgende: Ten behoeve van anderstaligen die Nederlands leren, hebben in 1976 het Ministerie van Nationale Opvoeding en Nederlandse Cultuur en het Nederlandse Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen een Certificaat Nederlands als vreemde taal ingesteld. Examen voor dit Certificaat kan worden afgelegd op drie niveaus: elementaire kennis (= laagste niveau), basiskennis (middenniveau) en uitgebreide kennis (hoogste niveau). Over de organisatie van deze examens, de exameneisen en de wijze van examineren wordt informatie verschaft in de publikatie Het Certificaat Nederlands als vreemde taal. Voor wat de lexicale inhoud van het examen elementaire kennis betreft, werd tot nu toe gebruik gemaakt van een ‘Woordenlijst elementaire kennis’ die was opgenomen in de brochure Het Certificaat Nederlands als vreemde taal I. Toen deze brochure moest worden aangepast, meenden de organisatoren van het Certificaat, de Belgisch-Nederlandse Werkgroep Certificaat Nederlands als vreemde taal, dat ook de ‘Woordenlijst elementaire kennis’ aan een herziening toe was. Uit kritische besprekingen van deze lijst en ervaringen bij het gebruik ervan, was gebleken dat de oorspronkelijke selectie niet helemaal voldeed aan de vereisten voor het Certificaatsexamen op elementair niveau. Bovendien was de vorm van die woordenlijst niet erg bruikbaar voor praktische woordenschatverwerving. Daarom is de selectie van de woorden aangepast en is in de nieuwe lijst bij elk woord een voorbeeldzinnetje gegeven dat de betekenis en de gebruiksmogelijkheden illustreert. Tevens is
nu bij elk woord grammaticale informatie opgenomen, voor zover die op elementair niveau noodzakelijk wordt geacht. Hiermee heeft de ‘Woordenlijst elementaire kennis’ meer het karakter gekregen van een elementair woordenboek Nederlands en vormt ze bovendien een beter werkinstrument ter voorbereiding van het certificaatsexamen elementaire kennis. De woordenlijst biedt in haar huidige vorm de volledige, gestructureerde lexicale inventaris waaruit voor de toetsen elementaire kennis geput zal worden,
Twee uitgaven van de Nederlandse Ambassade in West-Duitsland, in hun serie Nachbarn: Das Niederländische als Kultursprache deutscher Gebiete door Ludger Kremer, en Hugo Grotius 1583-1645; Geschichte seines Lebens basierend auf seiner Korrespondenz. Beide werkjes zijn kosteloos verkrijgbaar bij de Ambassade, Strässensweg 10, 5300 Bonn 1.
Een uitgave van de Projektgroep Alfabetisering is het Advies over de hoofdlijnen van een regeling voor alfabetiseringsaktiviteiten. De projektgroep heeft als adres: Laan van Vollenhove 3227, postbus 1004, 3700BA Zeist; tel. (03404)-57801 of 60860.
Tenslotte noem ik nog met genoegen W.I.M. van Calcar, Een nieuwe grammatica voor taalbeschouwing en taalbeheersing, uitgegeven door Acco in Leuven en Amersfoort (1983).
Auteursrechtelijk beschermd