Vervolg Hartstikke gauw
tiende en achttiende eeuw in verschillende vormen: hartsteke(n), hartsteeks, hartstikken, steeds gebruikt in combinatie met ‘dood’. Het zal oorspronkelijk betekend hebben: door een hartsteek dood. In de negentiende eeuw blijkt het een bijwoord van graad te zijn geworden en wordt dan ook met andere woorden dan ‘dood’ gecombineerd: ‘De zaal was hartstikke vol’, ‘het was hartstikke donker’.
In de oudste uitgaven van de Camera Obscura komt voor. ‘Haar naaste buurvrouw is hartstikken doof’. Naderhand heeft Hildebrand dit blijkbaar toch wat te ruw gevonden, want in de latere drukken staat: ‘onbeschreeuwbaar doof’.
De heer Nijveld vermeldt dat zijn uitgave van Van Dale van 1970 het woord alleen gebruikt in ongunstige zin. In de laatste (tiende) druk van 1976 is dit niet meer het geval. Bijwoorden van graad gaan gemakkelijk over van het éne in het andere gebruik: vreselijk aardig, ontzettend leuk. Dat hartstikke vóór 1970 alleen in ongunstige zin gebruikt werd, geloof ik evenmin als de heer Nijveld. In mijn jeugd, de jaren twintig en dertig, vonden wij bepaalde dingen al ‘hartstikke fijn’.
Auteursrechtelijk beschermd