Variëteit en variété
De massamedia brengen ons steeds meer nieuws en steeds minder Nederlands. U kunt kiezen wat u het belangrijkste vindt, maar voor o.t. kijk ik graag even naar het Nederlands.
Ditmaal het meningsverschil over de woordbetekenis. ‘De vrouw maakte er dagelijks een gewoonte van om met haar hond in deze buurt te gaan wandelen.’ Gewoonlijker kan 't niet. ‘Hij gaf opdracht tot verkopen en behaalde een verlies van achttienduizend gulden.’ Van Dale: behalen = door inspanning verwerven.
‘Bij de eerdere verkiezingen op Vlieland hebben ongeregeldheden plaatsgevonden.’ Dat moet dan na de onregelmatigheden geweest zijn.
‘Wie zo'n pretentie wil waarmaken, doet er beter aan zich verre te houden van vrijages met extreme, zo niet extremistische groepen.’ Nee, niet terugkrabbelen.
‘Dit is geen openluchtfoto van het Scheveningse Vrouwenkoor, zoals door deze foto wellicht wordt gesuggereerd. Ze kwamen daarentegen terug van een optreden voor koningin Beatrix in Hotel des Indes en staan hier op de tram te wachten.’ Ik ben nieuwsgierig naar de functie van ‘ze’, maar vooral naar de aard van de absolute tegenstelling, door ‘daarentegen’ aangegeven.
‘De koers van Slavenburg zakte nog eens f 0,50 en komt daarmee angstvallig dicht in de buurt van het dieptepunt voor dit jaar.’ Ik heb me heus angstig aan de tekst gehouden.
‘Schaaktop (in schaakolympiade te Luzern) nog niet op drift.’ Zo kun je lelijk op dreef raken.
‘Hij houdt het op een bedrijfsongeluk dat voldoende tijdig is onderkend.’ Ik had nog liever ‘voldoende tijdig op tijd’ gelezen.
‘In die periode speelden we sterker; we kwamen zelfs niet geheel ongelukkig op een voorsprong.’ Helemaal mee eens.
‘Dat vind ik een zwakte-aanbod.’ Dan zou ik het direct aandoubleren.
‘Cruyff wil beslist de stormlopen van Celtic binnen de perken houden - onder alle voorbehoud die hij gebruikelijk maakt.’
Ik wil over ‘die’ heenkijken maar wel uiting geven aan mijn doorgaanse verwondering over woordgebruik als hier gedemonstreerd.
Als de directie van een bedrijf het vrouwelijk personeel vraagt zich ook onder de term werknemer begrepen te achten en de dames hebben daartegen bedenkingen, hoe kun je dat dan oplossen? Een vraag uit het bedrijfsleven, en een moeilijke. De directie wil blijkbaar af van werknemer/werkneemster, hij/zij, zijn/haar en hem/ haar. Volgens de Volkskrant van 23-12-'82 zoekt de kraakbeweging in Amsterdam het in: krakerster, bewonerster, bouwvakkerster. Maar werknemerster zou ik zeker niet willen aanbevelen, want het is onmogelijk Nederlands, maar wat hier het belangrijkste is: dat -ster is weer een achtervoegsel bij de mannelijke vorm en dat is - als ik het goed heb - net niet de bedoeling. Personeelslid doet het beter; dat geeft geen geslacht aan. Wel blijft men zitten met een deel van de voornaamwoordelijke aanduiding, zolang daarvoor geen gemeenslachtige vormen zijn gevonden en aanvaard.
•
Mevr. Nettie Roes in Amsterdam leest meer dan eens een constructie als ‘Voor wie deze wet bedoeld is, liggen formulieren op de postkantoren’. In plaats van ‘Voor hen voor wie deze wet bedoeld is...’. Het klinkt niet fout, maar is het wèl, schrijft deze correspondente. Nou, en of! Theoretisch denkbaar, maar praktisch belachelijk zou zijn: ‘Voor voor wie deze wet bedoeld is...’. Maar wat denkt u nu van de mededeling van de bioscoopportier: ‘Waar plaatsen voor genomen worden kunnen in de hal wachten’?
Daarover kon je je vroeger vrolijk maken. Maar zie nu Rijpma-Schuringa-Van Bakel, 24ste druk, blz. 161: ‘Van wie ik de naam noem moet z'n hand opsteken’ = (tegenwoordig) ‘Waarvan ik de naam noem moet z'n hand opsteken’. Dus: Voor wie plaatsen genomen worden kunnen in de hal wachten = (tegenwoordig) Waarvoor plaatsen genomen worden kunnen... = Waar plaatsen voor genomen worden kunnen... Mooi? Nee. Fout?...
•
De heer J. Prins in Utrecht citeert De Telegraaf van 5-11-'82, waarin over een uit het Frans vertaald boek van Max Eglise wordt geschreven: ‘Het boek is in het afgelopen weekeinde op hoogst feestelijke wijze ten doop gehouden
Auteursrechtelijk beschermd