Het gezegde & co.
Het Humanistisch Verbond brengt ons ter kennis, dat in zijn tijdschrift Rekenschap (jaargang 28, nr. 4, december 1981) een opstel staat van dr. J.C. Brandt Corstius, onder de titel ‘Meneer Van Dale gaat uit preken’. De strekking van het betoog is dat de dikke Van Dale een hardnekkige bijbelse vooringenomenheid heeft. De auteur vindt dat heel verkeerd van Kruyskamp, de samensteller van Van Dale. Opnieuw een schot in het prijsschieten op ons beste woordenboek. Hier en daar is deze sport zelfs familietrek. Wat niet wegneemt, dat ook ons beste woordenboek slecht kan wezen, of dat zo'n schot raak kan zijn. Ze moeten er bij de firma Van Dale Lexicografie BV, een werkmaatschappij van het Kluwer-concern, die zich wel niet uit verveling bezighoudt met het uitgeven van woordenboeken, maar eens goed over nadenken. Het adres van het Humanistisch Verbond is: Oudegracht 152, 3511 AZ Utrecht, tel. 030-318145.
•
Gesignaleerd: de nieuwe Leidse professor in de Nederlandse literatuur, T. Anbeek, in een interview in het Leids Dagblad van 2 januari jl., noemt Utrecht het centrum van de neerlandistiek. Elders in den lande, in Amsterdam bijvoorbeeld, werken de mensen met hun eigen theorieën. In Utrecht, waar eenparig met andermans theorieën gewerkt wordt, worden meer dissertaties en artikelen geschreven. Wat geen beletsel voor hem was dit mekka voor neerlandici te verlaten, en zich in Leiden te laten benoemen. Dat is mooi van hem. Wat gaat nu in Leiden gebeuren?
•
Een alfabetisch schoolboek is Steunpunt voor taal- en letterkunde, van de hand van C. Gerritsma, een uitgave van Thieme in Zutphen.
Korte verklaringen bij vele vaktermen, zoals gepaard rijm, germaans rijm, germanisme, gesamtkunstwerk, geslacht, gesloten einde, getal, geuzenliederen, gezegde. De auteur heeft zichtbaar meer belangstelling voor literatuur dan voor grammatica. Dat is zijn goed recht. Wij blijven ondertussen hopen op een werkje dat met recht de titel mag dragen Lexicon van de taalwetenschap. Jawel, ik weet dat er een gelijknamig boek bestaat, maar dat bestrijkt alleen de transformationeel-generatieve taalkunde. Andere taalkunde is geen taalkunde, aldus een der auteurs op een zomernamiddag. Had in Utrecht kunnen werken.
•
Een van de punten waarop het Nederlands tegenwoordig aan het veranderen is, is het meewerkend voorwerp. Ik ben bepaald niet de eerste die dat komt vertellen. Bekend genoeg zijn de discussies over de zin reizigers voor de richting Amsterdam worden verzocht nu in te stappen, met worden in plaats van het vroegere wordt. Verwarring, verschuiving van taalgevoel, tussen onderwerp en meewerkend voorwerp. Niet los hiervan staat, dat het nu ouderwets klinkt om te zeggen hij heeft haar een jas gekocht. Liever zeggen wij: hij heeft een jas voor haar gekocht.
Ook in diezelfde hoek van beweging zit de overgang van hem mankeert niets naar hij mankeert niets, en van mij passen die schoenen naar ik pas die schoenen (in dezelfde betekenis!). De vier volgende onlangs aangetroffen ‘taalfouten’ wijzen in dezelfde richting, en kunnen van pas komen bij de bestudering van het verschijnsel:
- De krakers van het Gulden Vlies aan de Breestraat 121 in Leiden zijn gisteren door burgemeester en wethouders aangezegd binnen vijf dagen het pand te ontruimen.
- De meeste purismen zijn in het ABN geen lang leven beschoren...
- ... dan zouden zij daarin tegemoet gekomen kunnen worden...
- verdeeld en verscheurd weliswaar, en niets menselijks vreemd...
•
De IVN, Internationale Vereniging voor Neerlandistiek, heeft opnieuw een boekje uitgegeven: Neerlandistiek buiten Nederland en België. Het geeft een overzicht van wat er in het buitenland gedaan wordt aan onderwijs in de Nederlandse taal, letterkunde, en geschiedenis. De auteurs der verschillende bijdragen zijn docenten en oud-docenten in de neerlandistiek aan buitenlandse universiteiten. Het kan tegen betaling van f 15 (inclusief verzendkosten) verkregen worden bij het secretariaat van de IVN, Postbus 84069, 2508 AB Den Haag, giro 3314917.
•
Leren lezen en schrijven is een boek van Fr. Litmaath en H. van Leent, en uitgegeven door Coutinho in Muiderberg (f 14,50). Een boek voor leerkrachten van lagere scholen en kleuterscholen, voor studenten aan pedagogische academies en opleidingen voor kleuterleidsters, over de didactiek van het lees- en schrijfonderwijs.
J.M. van der Horst
Auteursrechtelijk beschermd