Nieuwe maan in vertaling
Volgens diverse woordenboeken kent het Nederlands de volgende termen: volle maan (als de gehele maanschijf te zien is);
eerste kwartier (de rechter helft zichtbaar);
laatste kwartier (de linker helft zichtbaar);
nieuwe maan (niets zichtbaar); wassende maan (overgang van nieuwe maan naar volle maan), en afnemende maan (overgang van volle maan naar nieuwe maan).
Toen ik laatst een Noorse zin letterlijk in het Nederlands vertaalde, kwam er te staan: ‘bij het licht van de nieuwe maan’. Daar klopte iets niet, en na wat geblader in zowel tweetalige als eentalige woordenboeken kwam ik tot de volgende conclusie:
Ons begrip ‘nieuwe maan’ wordt in alle woordenboeken letterlijk naar andere talen vertaald, dus new moon, nouvelle lune, nymåne (Zweeds), enz. Maar hoe worden deze termen in de eentalige woordenboeken gedefinieerd? Een kleine steekproef:
Nederlands: ‘donkere maan, zij staat dan tussen aarde en zon’, of (Van Dale) ‘die stand van de maan tussen aarde en zon waarbij zij geen licht naar de aarde zendt’;
Engels: ‘moon when first seen as crescent after conjunction with sun, time of such appearance’;
Zweeds: ‘månfas, tiden mellan nytändning och fullmåne’ (oftewel ‘maanfase, de tijd tussen het opnieuw gaan schijnen en volle maan’).
Als we ervan uitgaan dat de diverse definities in de eentalige woordenboeken kloppen (en waarom zou dat niet), dan moeten we concluderen dat de tweetalige (vertaal)woordenboeken allemaal een fout maken, of concreter: het Nederlandse ‘nieuwe maan’ is NIET het Engelse ‘new moon’ of het Zweedse ‘nymåne’.
Wie kan mij vertellen waarom de definities verschillend zijn en alle vertaalwoordenboeken een verkeerde vertaling geven?
R. Tweehuysen
vertaler, Amsterdam
Auteursrechtelijk beschermd