Onze Taal. Jaargang 51

et &

In het januari-nummer vroeg een lezer naar de naam en de oorsprong van het symbool &. Onze Taal wordt gelezen, want 12 lezers reageerden: H. Cohen, Brussel; H.J. Cramer, Rolde; J.F. Glatz, Nijmegen; C.M. La Grouw, Eindhoven; G.H. v.d. Hoek, Rotterdam; H. Hoekstra-Warner, Utrecht; M. Janssonius, Hilversum; J.J.M. Timmers, Maastricht; H.D. Vos, Amsterdam; mevrouw De Vries, Huizen; C.A. Zaalberg, Leiden; F. Zeiler, Bergen. Ik vat hier de reacties samen.

Het symbool & is een ‘ligatuur’, dat wil zeggen een verbinding of verstrengeling van de letters e en t: EL. Het woord ‘et’ betekent in het Latijn en. Het is nagenoeg de laatst overgebleven ligatuur van de vele tientallen die in Middeleeuwse sciptoria en bij vijftiende-eeuwse drukkers gebruikelijk waren. Het &-teken zou voor het eerst gebruikt zijn door de Venetiaanse drukker Nicolas Jenson in zijn boek De Praeparatione Evangelica uit 1470. Andere bronnen weerspreken dit en noemen een andere Venetiaanse drukker, de beroemde Aldus Manutius. Het symbool komt al in de achtste eeuw in handschriften voor; zie Adriano Cappelli, Lexicon Abbrevia-

[p. 45]

turarum, J.J. Weber, Leipzig, 1923, pag. 408. Ook in andere boeken is wel iets te vinden over &, onder andere in The Merriam-Webster Book of Word Histories, New York, 1976.

In het Nederlands heeft & geen naam. Typografen gebruiken het Engelse woord ampersand, volgens de etymologen een samentrekking van ‘and per se and’ (per se betekent dan ‘by itself’).

Franse drukkers zeggen esperluète. Sommige lezers gebruiken de benaming et-teken, anderen zeggen enteken. Kinderen zagen er een zitpoppetje in en een volwassene stelde voor van ‘klerenhaak’ te spreken. De benaming en-teken lijkt mij het meest geschikt.

J.R.