Heel of hele
Notaris Smid en P.C.U.d.B. schijnen het oneens te zijn over ‘heel of hele’. De eerste wijst er op dat het bijvoeglijk naamwoord bij een onzijdig substantief onverbogen blijft na een. Dat is zo. De holle bolle Gijs at ‘een heel paard half’, niet ‘een hele paard half’. Maar in ‘een heel gevoelig moment’ is ‘heel’ niet bijvoeglijk naamwoord maar bijwoord. Daarom krijgt het geen -e, niet omdat het staat tussen een onbepaald lidwoord en een het-woord. Toch is het merkwaardig dat het bijwoord heel voor een verbogen bijvoeglijk naamwoord ook een -e kan krijgen.
Kàn krijgen. ‘Een heel brave hond’ is even goed Nederlands als ‘een hele brave hond’. ‘Hele’ drukt, dunkt me, nog iets hogere lof uit, nog iets meer affectie. ‘Héle (aai) bráve (aai) hónd (aai). Niet waar, Hond? Ja, Baas. Met ‘zeer’ gaat het niet ‘Zere brave hond’ zegt niemand. ‘Zeer’ is te plechtig, niet zo'n gemakkelijk zittend, huiselijk woord als ‘heel’. Bij ‘erg’ twijfel ik: ‘Een erg vervelende kerel’? ‘Een erge vervelende kerel’? ‘Erge’ lijkt niet echt fout, maar ik geloof niet dat ik het zou zeggen.
Kan iemand nog andere buigbare bijwoorden bedenken?
H.D. Vos
Bibliothecaris van het Engels Seminarium Amsterdam
Auteursrechtelijk beschermd