Schoon is mijn kunstgebit
Etend mijn voedselrestanten
Stellig, zeker, gewis - de maker heeft het metrum gerespecteerd, en de boodschap komt ook wel over; maar terwijl het eerste couplet een onmiskenbaar brio heeft, en loopt als een Duitse speelgoedtrein, struikelt het tweede over zijn eigen kunstledematen.
De bonafide verzenier schrijft nooit naar het metrum of het rijm toe. Met dien verstande dat hij het natuurlijk wel doet, maar onmerkbaar. Het meisje kuis dat 'k ach! verried hoort hoogstens thuis in 't levenslied. Dergelijke misstanden had ik op het oog toen ik verzuchtte dat hier teveel gerijmd wordt.
P.S. De televisieuitzending waar Ivo op doelde was me ontgaan. Ik dacht dus bij nodig-overbodig niet aan hem doch aan Robert Long, Seth Gaaikema, Willem Kloos, Clinge Doorenbos, Herman van Veen, Jacob Cats, Willy Alfredo, Jacob Israël de Haan, Fetze Pijlman, de goede Sint en vele anderen.
H.H. Polzer
Heinz besluit met een bonte rij zondaars. (Overigens, beste Heinz, wil je je a.u.b. wèl een beetje houden aan de vooraf gemaakte afspraken: Bert Schierbeek zouden we in elke tendentieuze opsomming een plaats geven!) Het verbaast me niet dat er in die rij enige cabaretiers figureren; deze beroepsgroep is van oudsher sterk van het rijm afhankelijk. Een grijs citaat:
'n Deftig huis, dus hallef elf
Dan zijn de lui naar bed en
Dan laat één rolgordijn je zien
De regels 3 en 4 zijn zeer opzichtig naar het rijm (daarover straks méér) toegeschreven. Bovendien wilde de auteur te veel. Bij de uitvoeringen van het gehele lied was het me nog nooit opgevallen dat het woord een een klemtoon droeg. Toch is dat, gezien de accenttekens, de bedoeling geweest. Het rolgordijn echter valt - metrisch gesproken - al zò moeilijk op zijn plaats dat het telwoord wel tot lidwoord worden móést.
Over de aangehaalde regels kan ik blijven schrijven. Het is evident dat in regel 1 eerst hallef tien gestaan heeft. Pisuisse vond dat bij nader inzien een te vroeg tijdstip om de lui en/met hun gouvernante naar bed te sturen, hij maakte er simpelweg hallef elf van en doorbrak daarmee het rijmschema van zijn eigen gezang. Ook over hallef wil ik nog best even uitweiden. De auteur had gewoon half kunnen schrijven en het aan de zinsmelodie over kunnen laten om de uitspraak te decreteren. Het woord speelt hier geen rijmende rol, maar het zou als zodanig gebruikt kunnen worden (hallefkallef). Iemand die zeer dringend verlegen zit om een vrouwelijk rijm zou dat kunnen doen. Ik denk niet dat het een flonkerend resultaat oplevert. Tegen het gebruik middenin een regel heb ik eigenlijk weinig bezwaren. Woorden als Delfts, scherm en twaalf omvatten in theorie slechts één lettergreep, maar in de praktijk loopt het nogal eens anders. Ik ben benieuwd hoe Heinz dat ziet. Voorlopig lijkt het me raadzaam om met zulke woorden zeer voorzichtig te zijn aan het eind van rijmende regels, al besef ik heel goed dat epenthesis aan rijmende libertijnen grote mogelijkheden biedt. Raam-volgzaam rijmt niet, maar kijk eens naar
De Franse juffrouw achter 't raam
Was onbehoorlijk vollegzaam
Tot slot de bui die nog hing: naar bed en/silhouetten. Eénmaal heb ik mij zelf aan iets dergelijks bezondigd en ik beween het nog dagelijks. Het is een foeilelijke, helaas nog altijd populaire, broddel.
Ivo de Wijs
Auteursrechtelijk beschermd