Onze Taal. Jaargang 49

[p. 65]

Spoedcursus Nederlands

Les 1

Vandaag de dag is 't zó dat u doorgaans maar een klein aantal minuten voor uw radio- of televisietoestel naar een vraaggesprek hoeft te luisteren om een groot aantal keren de hypermoderne uitdrukking ‘met name’ op te kunnen vangen. Die wordt langzamerhand een stuk niet te verbeteren Modern Nederlands. Met name daarom ga ik er deze cursus mee beginnen.

Wie vaak en nadrukkelijk ‘met name’ gaat zeggen en schrijven, is al driftig op weg een stuk indrukwekkend Modern Nederlands te spreken en te schrijven. Een aantal van de belangrijkste regels voor het gebruik ervan zijn gelukkig ècht simpel:

1. Vervang ‘vooral’ door ‘met name’. 2. Vervang ‘namelijk’ door ‘met name’. 3. Vervang ‘voornamelijk’ door ‘met name’. 4. Vervang ‘hoofdzakelijk’ door ‘met name’. 5. Vervang ‘in het bijzonder’ door ‘met name’. 6. Vervang ‘en wel’ door ‘met name’. 7. Vervang ‘te weten’ door ‘met name’. 8. Vervang ‘net precies’ door ‘met name’. 9. Vervang ‘toch’ door ‘met name’. 10. Vervang ‘in de eerste plaats’ door ‘met name’ (al is 't ook net zo ‘in’ te stellen: ‘in eerste instantie’).

Kortom, vervang maar een zo groot mogelijk aantal antieke woorden door dat prachtige, eigentijdse ‘met name’. Haal er een stuk inspiratie voor uit de ether, met name als er een interview met een Nederlands sprekend politicus wordt uitgezonden.

Tussen haakjes: Een aantal decennia geleden (ja, ‘een aantal’, dat is zo'n ècht kenmerk van Modern Nederlands), op de lagere school, kreeg ik in mijn opstellen telkens subiet een streep onder ‘met name’. Immers, met name de onderwijzers vonden toen ‘met name’ met name een afgrijselijke antiquiteit, ondanks het feit dat ‘met name’ al onweerstaanbaar terrein begon te gaan winnen. Vergeet intussen nooit ‘ondanks het feit dat’ of ‘ondanks dat’ waar mogelijk te stellen in plaats van die muffe woordjes van weleer als ‘(al)hoewel’, ‘ofschoon’ en ‘niettegenstaande’. Wat ben ik blij dat ‘met name’ er nu uiteindelijk wel zijn mag! U ook?

Driftig oefenen! Ha, ‘driftig’, dat is een ècht veelbetekenend woord vandaag de dag! Zelf een aantal zinnetjes maken met ons o zo welluidende ‘met name’. Voorbeeldje: ‘Ik lust met name peultjes.’ Dat is pas fraai! Ouderwetse Nederlanders daarentegen zouden stellen (let op dat ‘stellen’!): ‘Ik houd vooral van peultjes.’ Afschuwelijk, hè?

Les 2

Wilt u op korte termijn een aantal reusachtige vorderingen in ècht Modern Nederlands gaan maken, dan moet u met name doordrongen raken van het enorme aantal mogelijkheden wat het werkwoord ‘stellen’ u biedt. Ja, ‘wat’, dat is ècht mooier dan dat aftandse ‘dat’ wat u voortaan moet gaan vermijden. Aan ‘stellen’ is met name deze les gewijd. Voor ‘met name’ zie les 1. In de zogenaamd goede, oude tijd, toen ik de schoolbank drukte, was ‘stellen’ ècht niet zo'n erg belangrijk woordje. Het betekende toen zoiets als ‘laten staan’ of ‘reguleren’ en ook wel ‘aannemen’ met name in zinsneden als: ‘Stel dat jij wel gek bent en ik niet, dan...’ Het betekende nauwelijks méér. Nu komt dat anders over.

Gaat u maar eens een keer (oh, ‘eens een keer’, dat is Modern Nederlands van erg hoog gehalte!) aandachtig met name luisteren naar een aantal spreeksters en sprekers die vanuit Hilversum draadloos uw oor bereiken. Dan kunt u erg makkelijk (vroeger stelde men notabene ‘gemakkelijk’) een aantal van de volgende basisregels onthouden:

1. Vervang ‘laten weten’ door ‘stellen’. 2. Vervang ‘te kennen geven’ door ‘stellen’. 3. Vervang ‘zeggen’ door ‘stellen’. 4. Vervang ‘schrijven’ door ‘stellen’. 5. Vervang ‘beweren’ door ‘stellen’. 6. Vervang ‘verklaren’ door ‘stellen’. 7. Vervang ‘meedelen’ door ‘stellen’. 8. Vervang ‘verkondigen’ door ‘stellen’. 9. Vervang ‘menen’ door ‘stellen’. 10. Vervang ‘op het standpunt staan’ door ‘stellen’.

Kortom, vervang maar een zo groot mogelijk aantal antieke woorden door dat prachtige, eigentijdse ‘stellen’. Wat een heerlijk universeel woord, met name voor computers!

Driftig oefenen! Zelf een aantal zinnetjes maken met ‘stellen’ en met daarnaast ons dierbare ‘met name’. Ook ‘daarnaast’ is ècht ‘in’ vandaag de dag. Voorbeeldje: ‘Daarnaast is zij 't met name die stelt dat ik een idioot ben.’ Dat is pas fraai! Conservatieve Nederlanders daarentegen zouden stellen: ‘Bovendien is zij 't net precies die beweert dat ik een idioot ben.’ Afschuwelijk, hè?

Les 3

De Angelsaksen stappen als 't ware telkens driftig op een stuk toekomst af met uitdrukkingen als ‘We are going’. Zij zijn dan gaande. En natuurlijk gaan wij met hen/hun/ze (kiest u maar) mee. Dat is vandaag de dag immers ècht mieters ‘in’. Vroeger was ‘mieters’ notabene een schuttingwoordje. Een en ander past, met name vandaag de dag, in de culturele context en wordt gemotiveerd door de opbouw van het eigentijdse imago van de nog niet gefrustreerde, dynamische mens-van-actie; hij beweegt, ja hij gáát!

Stel eens een keer: ‘We zullen er van alles aan doen.’ Dan is met name dit ècht een stuk mooier: ‘We zùllen er van alles aan gáán doen.’ Of - uiteindelijk nog een heel stuk mooier: ‘We zùllen gáán beginnen er van alles aan te gáán doen.’ Zulke kloeke uitspraken klinken ons vandaag de dag steeds vaker tegen uit radio- en televisietoestellen. Prent ze goed in uw geheugen als u niet binnen de kortste keren achterop wilt raken (oh, ‘binnen de kortste keren’, dat is hèt einde van Modern Nederlands!) en gebruik ze met name zelf. Dan zal u zich uiteindelijk ècht fijn gaan bekwamen in Modern Nederlands. Een gulden regel:

Vervang ‘zullen’ door ‘gaan’ of door ‘zullen gaan’, ook ‘zal’ door ‘gaat’ of door ‘zal gaan’ enzovoort.

Driftig oefenen! Zelf een aantal zinnetjes maken met ‘zullen gaan beginnen’ en zo, liefst daarnaast ook met ‘stellen’ (zie les 2) en met ons mieterse ‘met name’ (zie les 1). Voorbeeldje: ‘Met name is u uiteindelijk gaan stellen dat ik u niet de les zal mogen gaan beginnen te lezen.’ Dat is pas fraai! Reactionaire Nederlanders daarentegen zouden stellen: ‘Voornamelijk heeft u tot besluit verkondigd dat ik niet mag beginnen u de les te lezen.’ Afschuwelijk, hè?

Les 4

Uiteindelijk is dit de moeilijkste les en daarnaast ook de langste van onze cursus. Haar thema is met name ‘termijnen’.

U gaat bijvoorbeeld stellen: ‘Dit zal op korte termijn moeten gaan gebeuren.’ En ik ga daarnaast stellen: ‘Ja, liefst op kortere termijn.’ Wij gaan 't uiteindelijk roerend met elkaar eens worden, wij, modernere stellers in ècht Modern Nederlands.

Het - dat wil zeggen wàt ook maar - is vandaag de dag (ha, ‘vandaag de dag’, dat is Modern Nederlands in optima forma!) uiteraard een zaak van termijnen en natuurlijk is dat overduidelijk gaan blijken uit de opbouw van Modern Nederlands. Gaat u vandaag de dag daaraan meedoen, dan zal u de termijnen uiteindelijk nooit uit het oog mogen gaan verliezen, om 't maar eens goed te stellen, met name in dat Moderne Nederlands.

Bedenk: Er zijn een groot aantal korte en lange termijnen. Stel bij voorkeur ‘een groot aantal’, want zowel ‘vele(n)’ als ‘veel’ is muf, verroest, verbleekt. Er zijn daarnaast met name ‘kortere’ en ‘langere’ termijnen. U moet dit testen. Uiteindelijk zult u gaan stellen dat van de kortere en langere termijnen niet altijd vooraf is ge-

[p. 66]

steld hòèveel korter of langer die zijn dan bedoelde korte en lange en dat met name eventuele indicaties omtrent de lengtes van korte en lange termijnen niet altijd over gaan komen. ‘Overkomen’, ziedaar, weer zo'n prachtwoordje Modern Nederlands! En stel met name ‘lengtes’ evenals ‘gemeentes’, want ‘lengten’ en ‘gemeenten’ zijn ondermeer ècht een stuk verleden tijd. Ministers, staatssecretarissen en parlementariërs zijn ondermeer (vroeger stelde men notabene ‘onder anderen’) voorbeeldige, driftige stellers van termijnen, hoe ook maar, en dat gaat u bevestigd vinden zodra u hun uitlatingen met èchte zorg gaat beluisteren. Laat dit u motiveren altijd ook zelf de termijnen te zullen gaan stellen met uiteindelijke inachtneming van de volgende hoofdregels:

1. Vervang ‘weldra’ door ‘op korte(re) termijn’. 2. Vervang ‘gauw’ door ‘op korte(re) termijn’. 3. Vervang ‘spoedig’ door ‘op korte(re) termijn’. 4. Vervang ‘binnenkort’ door ‘op korte(re) termijn’. 5. Vervang ‘binnen afzienbare tijd’ door ‘op korte(re) termijn’. 6. Vervang ‘later’ door ‘op lange(re) termijn’. 7. Vervang ‘mettertijd’ door ‘op lange(re) termijn’. 8. Vervang ‘over een poosje’ door ‘op lange(re) termijn’. 9. Vervang ‘bij tijd en wijle’ door ‘op lange(re) termijn’. 10. Vervang ‘over onafzienbare tijd’ door ‘op lange(re) termijn’.

Kortom, vervang maar een zo groot mogelijk aantal antieke woorden door die prachtige, eigentijdse ‘korte termijn’, ‘kortere termijn’, ‘lange termijn’ en ‘langere termijn’, waaraan u uiteindelijk ‘middelkorte’ en ‘middellange’ naar believen mag gaan toevoegen. Zo verrijkend en vèrreikend, zo ècht indrukwekkend is Modern Nederlands reeds vandaag de dag!

Ik hoorde hoe een en ander met name via radio en televisie een groot aantal keren (voorheen stelde men in zo'n geval notabene ‘dikwijls’) werd gesteld. En ik was er telkens binnen de kortste keren ècht kapot van. Uitermate hoogstaand Modern Nederlands, dit ‘ècht kapot zijn van...’, welteverstaan. Vandaar deze les. Bent u er soms niet ècht kapot van?

Tussen haakjes: Nog niet vernomen, maar ongetwijfeld in aantocht zijn de ‘middelkortere termijn’ en de ‘middellangere termijn’. Stelt u zich ook die maar eens een keer voor; de behoefte eraan moet wel enorm gaan worden, nietwaar? Ja, we gaan steeds méér leren naarmate Modern Nederlands zich ècht verder gaat ontwikkelen.

Driftig oefenen! Zelf een aantal zinnetjes maken met ‘kortere termijn’, ‘middellange termijn’, ‘middelange termijn’, en zo, met name daarnaast ook met zoiets als ‘zullen gaan beginnen’ (zie les 3), met ‘stellen’ (zie les 2) en met ons onvolprezen ‘met name’ (zie les 1). Voorbeeldje: ‘De werkgroep stelt uiteindelijk dat er met name op middelkorte termijn een aantal adviezen op tafel zullen moeten gaan komen.’ Dat is pas fraai! Met name die tafel, een vandaag de dag niet meer weg te denken thema van ècht Modern Nederlands. Seniele Nederlanders daarentegen zouden stellen: ‘De werkgroep meent tenslotte dat men toch vrij spoedig adviezen moet krijgen.’ Afschuwelijk, hè?

Nu is deze spoedcursus afgerond. Een stuk uiteindelijk succes met Modern Nederlands ècht gemotiveerd toegewenst met groetjes van uw

Hans Kielich

vertaler

Hengelo

Nawoord

Dat deze cursus als uiteindelijk resultaat met een ècht beperkt stuk vormgeving op tafel is gelegd, kan vandaag de dag ergens gemotiveerd worden, ondermeer met het feit dat ik een groot aantal knelpunten niet op kortere termijn wist op te lossen, wat met name de opbouw van mijn imago als taalkundige binnen de kortste keren af ging ronden.

H.K.