De ‘W’ in de bijbel
De heer M.C. Godschalk heeft het Nederlands Bijbelgenootschap terecht betrapt op een taalfout. Hij las in Handelingen 3:16 ‘in uw aller tegenwoordigheid’, terwijl het moet zijn, ‘in u aller tegenwoordigheid’. Voor ons bij het bijbelgenootschap, waar ‘Onze Taal’ met veel aandacht wordt gelezen, was het van belang om te weten of die extra ‘w’ er altijd had gestaan of bij latere herdrukken was ingeslopen.
Een klein historisch onderzoek bracht aan het licht: beide. De vertalers maakten de fout. En niet alleen in Handelingen 3:16, maar ook bijvoorbeeld in 2 Thessalonicenzen 1:3, waar stond: uw aller liefde en nog vaker. Wat dat betreft waren ze consequent. In 1962 ontdekten correctoren die ‘w’ en schrapten hem overal waar hij niet thuis hoorde. Jarenlang verschenen uitgaven zonder de ‘w’. Tot technische ontwikkelingen nieuwe zetmogelijkheden schiepen. De bijbel werd op een computerplaat gezet en bij die overgang moet op de een of andere manier de ‘w’ weer in Handelingen 3:16 en 2 Thessalonicenzen geslopen zijn. De laatste tekst is inmiddels al gecorrigeerd. De extra ‘w’ in Handelingen zal alsnog bij nieuwe drukken geschrapt worden. Voor de lezers schijnt dit trouwens geen storende fout geweest te zijn. Van de NBG Vertaling 1951, zoals deze ‘nieuwe bijbelvertaling’ nu heet, zijn al meer dan 1,5 miljoen exemplaren verspreid. Behalve de heer Godschalk, die wij danken voor zijn oplettendheid, en onze correctoren in 1962, is niemand er ooit over gevallen.
Aan de vertaling van het nieuwe testament werkte indertijd geen neerlandicus mee. Dat werk begon in 1929 en toen werd bijbelvertalen nog altijd gezien als een taak voor theologen die grondig onderlegd waren in de grondtalen. Of ze ook de fijne kneepjes van hun eigen taal kenden, werd toen nog niet gevraagd. Pas in een heel laat stadium werd ontdekt dat we met vertalen te maken hebben met twee talen, de gevende en de ontvangende taal. Toen werd alsnog besloten ook een neerlandicus bij dit werk te betrekken. Maar de vertaling van het nieuwe testament was al gereed. Hij heeft alleen zijn invloed kunnen doen gelden op de vertaling van het oude testament. Misschien is het een uitdaging voor de lezers van ‘Onze Taal’ om de tekst van het oude en het nieuwe testament eens met elkaar te vergelijken, of ze een verschil kunnen ontdekken. Naar onze mening is de vertaling van het oude testament veel leesbaarder dan die van het nieuwe.
Tegenwoordig heeft de neerlandicus een geheel eigen taak bij een bijbelvertaling. Hij is een vaste figuur geworden in ieder vertaalteam. Zijn (of haar) invloed is duidelijk merkbaar in ‘Groot Nieuws voor U’, het in 1972 verschenen nieuwe testament in omgangstaal en zal merkbaar zijn als de gehele bijbel gereed zal komen. Maar of de neerlandicus alle problemen oplost?
Voor een nieuwe druk zaten we met het probleem van afbrekingen. Hoe breek je ‘Koninkrijk’ af? Als Konin-krijk of als Konink-rijk? Hoe breek je ‘Filistijnen’ af? Als Fili-stijnen, of als Filis-tijnen? We vroegen het aan twee neerlandici en we kregen twee verschillende antwoorden. Misschien kunnen de lezers van ‘Onze Taal’ ons daarbij ook helpen.
J.J. van Capelleveen, Haarlem.
Auteursrechtelijk beschermd