Onze Taal. Jaargang 48

Op zoek naar woorden uit het oude geloof

Het stuk van Johan van Os is gelukkig niet de enige reactie die ik mocht ontvangen op mijn oproep in Onze Taal van oktober 1978, woorden te noteren die gebruikt werden in wat ik genoemd heb ‘het oude geloof’. Dit met het doel, te zorgen dat ze worden verzameld en gerangschikt. De inzenders hebben recht op een tussentijds bericht, lijkt me. (En misschien spoort dat anderen weer aan...)

[p. 24]

Vrijwel tegelijk heb ik een soortgelijk verzoek kunnen plaatsen in maandbladen van bejaarden en van platte-landsvrouwen. Het aardige is nu, dat de reacties uiteenlopend en elkaar aanvullend waren. Bejaarden zonden vaak woorden in die ik als vijftiger nooit gehoord had en van het platteland kwamen woorden en uitdrukkingen die mij als stadsmens onbekend waren. Bij lezers van Onze Taal zaten op hun beurt nogal wat latinisten, zelfs mensen die een flink stuk priesterseminarie hebben meegemaakt. Ik sta nu voor drie vragen:

1. Beperk je niet tot woorden uit het oude roomschkatholieke geloof, maar zoek ook termen die in de protestants-christelijke wereld gangbaar waren en inmiddels dreigen uit te sterven. Ik zal op dat verzoek niet ingaan aangezien de huidige taak al uit de hand dreigt te lopen en ik me daarnaast niet genoeg ingevoerd acht. Wel heb ik een goede vriend verzocht zich er over te buigen. Hij is gereformeerd, maar vertelde me al dat hij op zijn beurt niet alle hervormd jargon kent.

2. Er blijken onwaarschijnlijk veel kerkelijke termen voor te komen in streekdialekten. Het artikel van Van Os getuigt er al van. Wat doe je daarmee? Vooralsnog zeg ik: alles wat binnenkomt noteren en in elk geval zorgvuldig bewaren. Ook dat is een taak die zijn nut heeft.

3. Wat doe je, zoals Van Os zich afvraagt, met negatieve termen? Daar heb ik de minste moeite mee. Hijzelf noemt er enkele - die ik niet kende - maar er zijn me er van andere zijden meer gestuurd. Bijvoorbeeld (uit Zeeland): ‘Daar zit een begijntje voor te bidden’ - daar is niets meer aan te redden. Of (uit West-Brabant): ‘Hij is zo taai dat hij zeven oude pastoors overleeft’ - spraakgebruik van jongere priesters die in afwachting van hun promotie oude pastoors zaten weg te kijken.

De laatste groep geeft me geen moeite. Ik vind dat we ze zonder meer in een verzameling moeten opnemen. Angst voor het negatieve heeft gelovigen nooit bezwaard. Bovendien zijn alle tot dusver ontvangen opmerkingen zo duidelijk spottend en juist wel gelovend, dat de bezwaren te verwaarlozen lijken.

Mijn adres is: Veemarktstraat 48, 4811 ZH Breda.

F. Oudejans, Breda.