Onze Taal. Jaargang 48

Best moeilijk

Vanouds kon iets in het Nederlands best meevallen, tot iemand daaruit de conclusie trok dat het best tegenviel. Het grapje maakte al opgang in de vroege naoorlogse dagen, toen het bier weer best begon te worden. Maar de laatste tijd heeft de oneigenlijke toepasbaarheid van het beste bijwoord dat wij hebben, zich ineens tot ver buiten de grappige sfeer uitgebreid. Het wordt bij voorkeur gebruikt, meen ik, om het slechte van negatieve predikaten te versterken - zonder er meteen een drama van te willen maken, dus op een wat relativerende, goedaardige manier. De manier van beste mensen misschien. In kringen van vormingswerkers hoor ik bijvoorbeeld regelmatig zeggen dat goed Nederlands best moeilijk is voor werkende jongeren. En vanmorgen belde mij een verpleegster op die ervan geschrokken was dat een Turks gezin zich de Avenue aan had laten smeren, want, zei ze, ‘dat is best wel duur voor die mensen’. Ik vond haar best leuk, aan de

[p. 3]

telefoon, maar je kunt tegenwoordig ook best agressieve dames aan de lijn krijgen, van de Avenue of van het Beste.

Wat is er aan de hand? Van Dale geeft al een paar langer gangbare gebruiksuitbreidingen van de bijwoordelijke superlatief ‘best’. Bijvoorbeeld: ‘hij kan best thuis zijn’ (het is heel goed mogelijk dat hij thuis is); ‘het is best in een week af te doen’ (gemakkelijk in een week af te doen); ‘ik zou best met hem willen ruilen’ (gaarne, zegt Van Dale). Maar dat blijft allemaal in de positieve sfeer. In de zinnetjes van Van Dale kun je ‘best’ vertalen met het archaïsche ‘zeer wel’ en omdat ‘wel’ de bijwoordelijke vorm van ‘goed’ is, is er eigenlijk niet veel aan de hand. Het valt best mee. Maar een analyse van het jongste woordgebruik valt zeer wel tegen, moet ik zeggen. Je kunt niet volhouden dat Nederlands zeer wel moeilijk is voor werkende jongeren en Avenue zeer wel duur voor Turkse gezinnen. Natuurlijk zou je in beide gevallen zeer weg kunnen laten, waardoor je direct dichter in de buurt komt van datgene wat de sprekers bedoelen (maar bedoelen ze iets?) en bovendien, opeens blijkt dat de bijwoordelijke vorm van goed (wel) al veel langer ter versterking van slechte predikaten is gebruikt. Maar wat moet je dan denken van de combinatie ‘best wel duur’? Ik kom er niet uit. Dat vind ik best vervelend.

Joh. van Os, Puiflijk.