Onze Taal. Jaargang 47

Tegen-stellingen

Behalve de promotor zullen maar weinig specialisten tijd en lust hebben een proefschrift op hun vakgebied door de worstelen. Om het eventuele opponenten tijdens de promotie mogelijk te maken in het academisch steekspel een lans te breken, wordt dan ook bij het proefschrift een aantal stellingen gevoegd die de kern van het behandelde onderwerp raken. Bovendien moeten aan het proefschrift ‘ten minste zes onderscheidenlijk niet op het onderwerp van het proefschrift betrekking hebbende stellingen’ worden toegevoegd. Zo wil het Academisch Statuut. De laatste jaren komt daar vaak nog een ‘laatste stelling’ bij. Daarin keert de promovendus meestal de ernst de rug toe en slaat hij een lichtere toon aan, hetzij door een geestigheid te lanceren, hetzij door met een ogenschijnlijk absurde stelling voor de dag te komen. Geen wonder dat er al een bloemlezing van deze ‘Promots’ is uitgekomen. Zij vormt heel amusante lectuur. (Uitgave I.S.W.)

Men zou verwachten dat de promovendus zijn stellingen en in het bijzonder de ‘laatste stelling’ met de meeste zorg formuleerde.

Vergeet het maar! Van een negental, onlangs in de rubriek Stellingen in NRC-Hbld. opgenomen, is er zelfs maar één in vlekkeloos Nederlands geschreven. Die telde dan ook slechts tien woorden: Bandeloosheid komt helaas vaker voor bij chauffeurs dan bij auto's. (A. Zwijnenburg, Groningen)

Bij de overige vraagt de lezer zich af of de promovendus zijn kennis van het Nederlands heeft opgedaan door het bestuderen van de Troonrede. Ik laat hier de overige acht stellingen volgen met telkens de vertaling uit het ‘expertinees’ in gewoon Nederlands. Dat vordert minder tijd en ruimte dan corrigeren.

Uit het huidige record aantal verkopen van nieuwe auto's hoeft niet noodzakelijkerwijs geconcludeerd te worden dat een dreigende energiecrisis is afgewend.

Er worden meer nieuwe auto's verkocht dan ooit; hieruit behoeft niet te worden geconcludeerd dat de dreigende energiecrisis is bezworen.

De houding van de wetgever ten aanzien van de werkende gehuwde vrouw getuigt alle emancipatiebewegingen ten spijt nog steeds van een grote mate van halfslachtigheid (laatste stelling).

Ondanks het streven naar emancipatie in de maatschappij is de houding van de wetgever tegenover de gehuwde werkende vrouw nog steeds halfslachtig.

[p. 79]

De huidige lotingsprocedure bij de toelating tot het wetenschappelijk onderwijs is onverenigbaar met de wijze waarop bij het VWO verlengde examens worden gehonoreerd (laatste stelling).

De manier van loten bij de toelating tot het wetenschappelijk onderwijs is in strijd met de manier waarop bij verlengde examens VWO cijfers worden gegeven.

Het streven van het kabinet-Den Uyl om tot nivellering van de inkomens te komen werd ondermijnd door het stopzetten van de fluoridering van het drinkwater (Een stelling die ik graag had horen verdedigen).

Het streven van het kabinet-Den Uyl naar nivellering van de inkomens werd tegengewerkt doordat het drinkwater niet langer gefluorideerd wordt.

Het is een zaak van bestuurlijk fatsoen van de zijde van de overheden, met name van de gemeentelijke overheid, alle direct betrokkenen van op hen betrekking hebbende besluiten te berichten (laatste stelling).

Uit een oogpunt van bestuurlijk fatsoen dient de overheid, in het bijzonder de gemeentelijke overheid, allen die bij een besluit betrokken zijn, daarvan persoonlijk op de hoogte te stellen.

Het onderzoek naar geneesmiddelen van ziekten in de tropen dient sterk te worden uitgebreid; hierbij is het raadzaam kennis te nemen van eeuwenlange locale ervaring met geneeswijzen.

Het onderzoek van geneesmiddelen tegen tropenziekten dient sterk te worden uitgebreid; hierbij is het gewenst kennis te nemen van oude, op ervaring berustende geneeswijzen, in de tropen toegepast.

Aangezien angstgevoelens voor geweldmisdrijven, rellen, etc. onder de burgers een belangrijke stimulans voor agressie-onderzoek zijn, zou dit aanleiding moeten zijn om niet eenzijdig ‘agressie’ maar ook ‘angst’ bij de mens te onderzoeken.

De angst voor geweldmisdrijven bij de mensen stimuleert het agressie-onderzoek; die angst zou echter ook onderzocht moeten worden.

Het is verbazingwekkend dat de reeds voor de Tweede Wereldoorlog bestaande bekendheid omtrent de risico's van chronische blootstelling aan lood, als gevolg van waterdistributie via loden buizen, nog steeds niet heeft geleid tot het verwijderen uit de woningen van onbehandelde loden leidingen.

Al voor de Tweede Wereldoorlog wist men dat loden waterleidingbuizen gevaarlijk zijn voor de gezondheid; daarom wekt het verbazing dat de nietbehandelde loden buizen steeds niet vervangen zijn.

De lust bekruipt mij om aan deze acht stellingen een negende toe te voegen: Het Nederlands waarin deze stellingen zijn geschreven doet het ergste vrezen voor het Nederlands van de proefschriften zelf. Of zouden de promovendi met de academische gewichtigheid een loopje hebben willen nemen? Ik vrees van niet.

P.S. Die vrees nam onrustbarende vormen aan na het lezen van de volgende stelling, opgenomen in NRC-Handelsblad van 7-9-'78: Als de bewering van 't Hart (1976), dat ‘wetenschap ook de kunst is van het zo slecht mogelijk schrijven’, juist zou zijn dan is het resultaat van het universitaire onderwijs in Nederland ten minste op één punt tevredenstellend (B.C.J. Zoeteman, Utrecht).

D. de Vries, Wageningen.