Verschuiving in het taalgebruik van de Vlaming?
In zijn alom bekend en veelvuldig geraadpleegd boekje Honderd taaie belgicismen behandelt Maarten van Nierop o.m. het gallicistische gebruik van weerhouden, dat terecht wordt gebrandmerkt als een letterlijke vertaling van het Franse retenir. Het Nederlands beschikt immers over een rijke waaier van precieze werkwoorden, waar we weerhouden niet kunnen gebruiken. Weerhouden heeft alleen de betekenis van ‘terughouden, tegenhouden’. Van Nierop spreekt van de ‘moeilijk uitroeibare misbruiken, ook in de taal van Vlamingen die in het algemeen goed Nederlands spreken en schrijven’. (Maarten van Nierop, Honderd taaie belgicismen Hasselt, Heideland - Orbis, 1972 (2de druk), p. 146)
Onder invloed van het Frans horen wij in België vaak zeggen dat ‘zijn kandidatuur werd weerhouden’ en dan bedoelt de spreker dat de kandidatuur werd aanvaard. Maarten van Nierop geeft nog meer voorbeelden met weerhouden en daaruit blijkt dat het gebruik van retenir de Vlamingen nogal eens parten speelt.
Door een, toeval zijn wij in de gelegenheid op vrij ruime schaal vast te stellen hoe voor jongere Vlamingen de betekenis van dat Nederlandse woord overkomt. Kunnen wij daaruit misschien enig besluit trekken over de ontwikkeling van de beheersing van het Nederlands in Vlaanderen?
Wij weten dat onze jonge mensen veel minder Frans kennen dat de vorige generaties. Een aantal gallicismen zit echter zo diep in hun Nederlands, dat zij vaak Franse constructies gebruiken zonder die in het Frans zelf te kennen!
Is dat ook zo met weerhouden? Wij menen hierop beslist nee te mogen antwoorden!
De jonge Vlaamse generatie verstaat weerhouden als tegenhouden, dus in zijn juiste Nederlandse betekenis! Dat is duidelijk gebleken bij het examen Taalbeheersing van onze studenten Economie in Antwerpen.
Die bepaling is in de nieuwe wet weerhouden betekent voor onze studenten zij is er niet in opgenomen, voor onze ouders betekende het nog dat de bepaling in de wet was opgenomen! Dat is goed nieuws voor al wie met het Nederlands in België begaan is! Onze studenten kennen beter Nederlands dan vroeger, een aantal taaie fouten verdwijnt stilaan, hoewel naar onze zin nog veel te traag. Een van de mogelijke redenen hebben wij al aangeduid: de kennis van het Frans gaat achteruit. Maar zeker is de zaak niet zó eenvoudig: waarschijnlijk speelt ook de sociale afkomst van de hedendaagse student een rol. Vandaag komt die niet meer uitsluitend uit de ‘hogere klasse’ en het burgermilieu, waar de voertaal veelal Frans was of althans de invloed van het Frans veel groter was; ook de volksjongen zit nu op de universiteit en uitdrukkingen zoals de rechtbank heeft de zaak weerhouden behoren zeker niet tot de taal van het gewone volk.
Reinhilde Haest, Antwerpen
Auteursrechtelijk beschermd