de nieuwslezers van het ANP, worden onderricht in het op de juiste wijze leggen van de klemtoon in Nederlandse woorden, aangezien hun taalgevoel op dit punt onvoldoende ontwikkeld blijkt te zijn.’ Lijkt wat spijkeroplaagwaterig. □ Tweede Groningse stelling: ‘Het schrijfmateriaal van overheidswege verstrekt bij verkiezingen voor volksvertegenwoordigers dient een politiek neutrale kleur te bezitten.’ □ De naam cognac is beschermd; een verbastering als kognak (zou beter kojjak of kujjak kunnen zijn) is toegestaan. □ Woorden als vermogensaanwasdeling (op zich zelve zeer goed: een deling van een aanwas van een vermogen) moeten als de belasting toegevoegde waarde wel als afkorting bestaan; de vragers echter die van ons willen weten of die als vee-a-dee dan wel als vat moet worden uitgesproken, kunnen wij niet in hun twijfel helpen. □ Wat wordt de terugreis? De terugreis wordt aanvaard. □ Nijmeegse stelling: ‘Het is een merkwaardige, onfeministische gedachte dat ongehuwde vrouwen meer prijs zouden stellen op de betiteling mevrouw dan juffrouw. Een mevrouw is immers iemand die haar eigen naam en vaak zelfs een stuk van haar eigen identiteit heeft opgegeven. De tendens om ongehuwde vrouwen mevrouw te noemen dient dan ook met kracht te worden tegengegaan.’ □ Accentverschillen uiterst bruikbaar als meningsverschil te veel is. □ Nieuw vak in het onderwijs: omgangskunde. Dit is niet een cursus in beleefdheid, met mes-en-vork eten e.d.
Nog iets van dat rauwe Duits te midden van Nederlands. (O.T. april 1975). De Staatscourant, 29-4-'75, geeft de tekst van een rede die onze minister-president uitsprak en daarbij zeide, het hebbende over het onzalige naziregime: ‘Iedere werkloze werd gedwongen te werk gesteld en vervolgens werden arbeidsplaatsen geschapen voor de uitvoering van openbare werken, de autobanen, een rücksichtsloze opvoering van de bewapeningsindustrie enz.’ De z in het woord heeft een vernederlandsend effect; over ‘-banen’ en ‘opvoering’ hebben vroegere generaties puristen zich (tevergeefs?) kwaad gemaakt. □ Duidelijk de eis van de psychiatrische patiënten ‘recht op inzage van opnameformulieren en dossiers en op in gewoon Nederlands geformuleerde oorzaken voor en aanleidingen tot opname.’ □ Hoe een taal groeit, afstoot en opneemt in een tien, twintig jaar, zie je in een zin als van een Leids raadslid die erop aandringt dat ‘de gemeente zal trachten meer grip te krijgen op het functioneren van de Stichting enz.’.
N.a.v. O.T. april over het misbruik van bourgondisch en calvinistisch enige knipsels uit dagbladlectuur in mei: 1. ‘Lammers straalt het calvinistische gevoel uit tot dit ambt geroepen te zijn’ (NRC). 2. ‘Ik vrees dat er, zoals vaker gebeurt, meer onder de calvinistische noemer is gebracht, dan er onder thuishoort’ (NRC). 3. ‘Maar als er wat gebeurt reageert de publieke opinie uiterst gevoelig. Dat is nu eenmaal onze calvinistische instelling, zonder dit negatief te bedoelen’ (Vad.). 4. ‘Laten we ophouden met onze calvinistische klaagzang op de verruwing van de sport in al zijn facetten’ (Parool). □ Moeilijk doet de Volkskrant bij de bespreking van de examenopsteltitels. De officiële tekst zegt: ‘Er gaan stemmen op om de filmkeuring af te schaffen. Ben je het hiermee eens?’ De Volkskrant tekent hierbij aan: ‘Ten onrechte staat in de opgave in deze zin ook nog het woord om.’ Probeer het maar eens weg te laten.
Feminologie fris woord, nog in geen woordenboek te vinden; evenwel, virologie (indien wieweet nodig) is al bezet. □ In dit verband: u moet eens letten op de beroepsaanduidingen in advertenties en trachten enig systeem te ontdekken in de wijze waarop geslachten worden vermeld. Leraar/lerares, leraar(es), psycholo(o)g(e), docent(e), directeur(trice), adviseur(euse), medewerk(st)er; soms slechts hét mannenwoord met (mnl./vrl.) of andere formules, als in kunsthistoricus (m/v). Heel, heel zelden komt eerst de vrouw en dan de man. Geldt ook voor de nadere beschrijving van de baan: hij/zij, zijn/haar taak. Of diplomatiek: iemand, betrokkene enz. De kranten van 14-6-'75 boden zo'n zeldzame tekst. Een Amsterdams ziekenhuis vroeg een mentrix/mentor. Zeer wellicht hier toch liever een -trix gewenst dan een -tor? De Groningse universiteit meldde op die dag vier vacatures aan. Het Inst. v. Cult. Antropologie vroeg traditioneel een medewerker(ster): hij/zij zal enz.; het Inst. v. Geschiedenis koelweg een medewerker: zijn of haar werkzaamheden enz.; het rekencentrum probleemloos een numericus: hij zal enz.; het Inst. v. Franse taalen letterkunde hoofs een medewerkster(er), maar zonder nadere aanduiding met voornaamwoorden. □ Voor geneesheerdirecteur is geen kans op redding.
Auteursrechtelijk beschermd