doen volgen van wat ik zo voor en na las en hoorde. Enige tijd geleden vertelde een journaal-uitzending ons: Op... opent in het Museum... een tentoonstelling van..., terwijl enkele dagen later meegedeeld werd:
Morgen opent zich te... een expositie van... Het komt mij voor dat het eerste, onovergankelijke gebruik van het werkwoord ‘openen’ ontleend is aan het Engels dat ‘to open’ zowel in transitieve als in intransitieve betekenis kent, terwijl het tweede: ‘zich openen’ berust op het Frans, waarin vele werkwoorden, geconstrueerd met ‘se’, passieve betekenis krijgen. In het Nederlands moet m.i. een bepaald persoon een tentoonstelling openen of moet de tentoonstelling geopend worden.
Het weerbericht van het K.N.M.I. maakt ons nog al eens bekend met de aanwezigheid of de nadering van een depressie, en dan wordt daar soms aan toegevoegd: Deze depressie vult spoedig op. Het zal misschien aan mijn ondeskundigheid op dit gebied liggen, maar ik moet me altijd afvragen: Wat betekent dit nu eigenlijk? Wat wordt er nu door die depressie opgevuld?
In een krant kwam ik onlangs tegen dat iemand zich bekend had tot... - ik weet niet meer wat het was. In de bezettingstijd werd dit germanisme in bepaalde kringen menigmaal gebruikt, maar ik dacht dat het in het Nederlands geen burgerrecht gekregen had.
Een meer dan eens voorkomende zegswijze is: De voorzitter sloot de vergadering, doch niet na de spreker hartelijk bedankt te hebben. Het lijkt mij eenvoudiger te zeggen: De voorzitter sloot de vergadering na eerst de spreker hartelijk bedankt te hebben. Maar wanneer men beslist de meer ingewikkelde manier van zeggen wil gebruiken, laat men het dan goed doen: De voorzitter..., doch niet dan na...
Ook komen we herhaaldelijk tegen dat een vereniging haar zoveel-jarig bestaan herdenkt. Ik vraag me dan af: Hoe lang zou het nu geleden zijn dat die vereniging werd opgericht? Een krant meldde indertijd: Prins Bernhard herdenkt vandaag zijn zoveelste verjaardag. Maar toen was het niet 10 of 12 ½ of 25 jaar na die verjaardag!
In het verleden is in dit blad al eens gesignaleerd het gebruik van het woord ‘mits’, waar ‘tenzij’ bedoeld is: Ik ga uit, mits het regent, waar bedoeld is:..., tenzij het regent.
Met betrekking tot de constructie van zinnen die beginnen met ‘nadat’ heb ik een vraag. Vaak hoor en lees ik dat men na ‘nadat’ de onvoltooid verleden tijd gebruikt, b.v.: Het vliegtuig vertrok nadat men nauwkeurig onderzocht of er geen wapens aan boord gesmokkeld waren. Ik kwam zelfs een keer een zin tegen - het was een kop in een krant -, waarin de tegenwoordige tijd gebruikt werd: Nadat de regen ophoudt, kan de oogst voortgang hebben. Voor mijn taalgevoel - maar misschien is dat gevoel niet goed - moet op ‘nadat’ een voltooide tijd volgen:... nadat men nauwkeurig onderzocht had..., terwijl in het andere zinnetje ‘wanneer’ past: wanneer de regen ophoudt...
B. Jongeling, Groningen.
Auteursrechtelijk beschermd