Onze Taal. Jaargang 44

Voetangels en klemmen

Het stukje in Onze Taal 42, nr. 3, heeft aanleiding gegeven tot diverse, vaak verheugende reacties, die zeker verdienen te worden vermeld.

Zelfs de zetter heeft zich niet afzijdig gehouden en verminkte ‘wolfraam’ tot ‘wolf’, een aardige vondst die niet door iedereen werd gewaardeerd. Volgens Dr. F.P.K. de Jong mag het Engelse ‘tungsten’ ook wel door ‘wolframium’ worden vertaald, al is deze term minder gebruikelijk. (‘Wolfram’ is echter Duits, geen Nederlands.) Hij wijst er verder op dat het Engelse ‘paraffin’ niet alleen een verzamelnaam is voor verzadigde koolwaterstoffen, maar ook wordt gebruikt voor hetgeen wij met ‘paraffine’ betitelen. Wat wij ‘petroleum’ noemen heet in het Engels officieel ‘kerosene’. Ook vestigt de heer De Jong de aandacht op de verraderlijke fout, ‘potassium’ te vertalen door ‘potas’ in plaats van door ‘kalium’. Tenslotte wijst hij, met anderen, erop dat de vroeger veel gebruikte, aan het Duits ontleende term ‘benzol’ te ontraden is, en dat ‘benzine’ vertaald dient te worden door ‘benzeen’.

De heer H.R. Giezen merkt op dat de term ‘siliconen’ voor bepaalde organische verbindingen - in het Engels ‘silicon(s)’ - correct is, hetgeen ik nooit heb bestreden In het artikel was er sprake van het element dat in het Engels eveneens ‘silicon’, maar in het Nederlands ‘silicium’ heet. Het element silicium, en niet de organische verbinding, wordt op zeer ruime schaal in de moderne elektronentechniek (halfgeleiders) gebruikt.

Het spijt me dat de heer R.H.C. Elgersma zich heeft geërgerd aan de ‘belerende’ toon van enkele passages van mijn betoog. Hij breekt een lans voor de term ‘roestvrij’ in de betekenis van ‘bestand tegen roest’ en voor ‘kogelvrij’ in de betekenis van ‘tegen kogels bestand’ en beroept zich daarbij op Van Dale. Nu is ‘bestand tegen roest’ op de keper beschouwd baarlijke nonsens, want roest is geen oorzaak maar een gevolg van de aantasting van staal of ijzer. We kennen legio samenstellingen als zuurvrij, alkalivrij, suikervrij, zoetvrij, watervrij, stofvrij, sneeuwvrij; de betekenis van het tweede lid is altijd ‘vrij van -’, het betekent nooit ‘bestand tegen’. Zo betekent ‘motvrij’ dan ook alleen maar ‘geen motten herbergend’ en geenszins ‘bestand tegen motten of mottenlarven’.

H.E. Kater, Eindhoven.