Onze Taal. Jaargang 43

Fout feit

De veelzijdige linguïst Jac. van Ginneken moet eens beweerd hebben: ‘Ieder taalkundig feit heeft tien oorzaken’. Wat hij met een ‘taalkundig feit’ bedoelde? Ik denk: een verschijnsel waarmee de taalkunde zich kan bezighouden. In de volgende aanhaling (uit een universiteitsweekblad) noem ik het laatste woord in het bijzonder een taalkundig feit: ‘de in het algemeen weinig enthousiaste en soms zelfs intolerante ontvangst, die de ideeën van prof. Van 't Hoff ten deel vielen’.

‘Ten deel viel’ moet het zijn, ja natuurlijk. Maar waar komt dat meervoud vandaan?

Volgens het stukje ‘Numerus infixus’ in O.T. van april/mei kan het veroorzaakt zijn doordat er tussen het onderwerp die (met het enkelvoudige ‘antecedent’ ontvangst) en de ‘persoonsvorm’ van het werkwoord een meervoudig woord ideeën staat. Men zou ook nog kunnen denken, dat in het achterbrein van de schrijver enigszins

[p. 71]

meegedaan heeft dat die ontvangst ‘weinig enthousiast’ én ‘intolerant’ was, en er dus (!) een weinig geestdriftige en een onverdraagzame ontvangst waren. En die twee oorzaken kunnen samengewerkt hebben.

Maar een derde verklaring is ook mogelijk. We zijn bezig het benul van het meewerkend voorwerp (in de ‘derde naamval’, weet u nog wel?) te verliezen. Ons walgt niet meer, ons wordt niet opengedaan, maar we mankeren niets al zijn we een kies getrokken. Verwachtingen worden de bodem ingeslagen en ... ideeën vallen een ontvangst ten deel.

Dat zijn dan nog maar drie oorzaken. Maar al zoekt u er tien bijeen (vermoeidheid, onduidelijk schrift, het proefschrift, van dr. Van der Velde over de tragedie van de werkwoordsvormen, universitair misbruik van drogen enz.) - het feit is een fout.

C.A.Z.