Accentverschillen
Groningers zullen, naar ik aanneem, minder moeite hebben met het geven van een verklaring voor de accentverschillen die M.C. Bouma noemde in het stukje ‘Gracht’ in O.T. van april/mei.
In het verlengde van elkaar liggen in de stad Groningen: Herestráat, Herepléin, Herewég. De accentverschuiving naar het einde van die namen zal zijn voortgekomen uit een behoefte aan het maken van een zo duidelijk mogelijk onderscheid. We kennen die accentverschuiving ook in Amsterdam: Leidsestráat, Leidsepléin.
Het ontbreken in Groningen van die accentverschuiving in Héresingel is niet inconsequent. De Héresingel ligt dwars op de reeks Herestraat, Hereplein, Hereweg, in de reeks singels die een deel van de oude binnenstad omkransen. De Heresingel onderscheidt zich door klemtoon van Rádesingel, Ubbo Emmiussingel etc.
Niet op deze wijze verklaarbaar zijn accentverschuivingen in andere straatnamen in Groningen, zoals Kranewég, Grote Márkt, Zuiderdiép. Ze zijn wel op een andere wijze verklaarbaar. In het Groninger dialect liggen de accenten vaker verschoven naar het einde van de namen dan in de vertalingen van die namen in het Nederlands. Zuiderdiép is een vertaling van Zuderdáip. Soms blijft de accentverschuiving in de vertaling in het Nederlands niet behouden: Gelkingestróade wordt Gélkingestraat, Winschoterdáip wordt Wínschoterdiep.
Ik heb de indruk dat de vragen die M.C. Bouma heeft gesteld gemakkelijker kunnen worden beantwoord door mensen die ook het plaatselijke dialect kennen dan door mensen die alleen het Algemeen Beschaafd als maatstaf nemen.
J.A.R.
Auteursrechtelijk beschermd