Onze Taal. Jaargang 43

Ook Oude Pekela

heeft net als Den Helder (zie O.T. december 1973, blz. 63) een Remedial Teacher nodig, blijkens een advertentie in Intermediair 14-6. Samen met de home finder, de street corner worker en de health educator is de remedial teacher hèt trauma van O.T. □ Nu zal deze of gene zeggen dat het in het gemelde blad nu eenmaal stikt van de buitenlandse beroepsaanduidingen (managers, project engineers, controllers, sales representatives, rotating equipment engineers, production supervisors, computer auditors), maar dat is een slappe verdediging. De R.T. is verbonden met ‘de gewone mens’, het ‘gewone kind’ (dat nog geen Engels gehad heeft), de ‘gewone ouders’ (die opgescheept zitten met een moeilijk uitspreekbaar en moeilijk spelbaar woord) en niet met mensen die, in engelstalige firma's op vaderlandse bodem werkende, managers e.d. eigenlijk gewoon nederlands vinden. □ Voor ontleders van de lagere school en zelfs daarna is een zin als ‘het stikt van de buitenlandse beroepsaanduidingen’ even raadselachtig (wat stikt?) als ‘het krioelt van de mieren’. □ Krioelen is een woord waarvan een Duitser, zelfs als hij zes weken in Zandvoort is geweest, noch de betekenis noch de uitspraak uit zichzelven (z'n eigen) kan kennen. □ Voor het woordenmuseum: heerneef, heerbroer. Gevonden in de overlijdensadvertentie van de ouderen onder ons bekende, goede Henri de Greeve. Hij hield van onze taal, met kleine èn grote letters. □ De Franse revolutie gaf ons de citoyen, de Russische de towaritsj; in Tanzania, blijkens een persbericht 17-6, zijn alle aanspreektitels, zoals meneer of excellentie, afgeschaft en is ndoegoe (broeder) ingevoerd. Het bericht vergeet het swahili-woord voor zuster te melden. Typeert de situatie □ Prijs voor de beste titel het blad Opzij (radikaal feministisch maandblad). In het nummer van mei 1974: ‘Vrouwen gaan rechter op de zaak af. Mannen hebben meer ponteneur, meer gewichtig de wenkbrauwen fronsen en zo. Daar zijn ze bedreven in. Als je ongecompliceerd de dingen naar voren brengt, word je gewantrouwd. Je zou het taalgebruik van mannelijke en vrouwelijke politici eens moeten analyseren. Gewoon met het tellen van woorden. Dat zou vast leerzaam zijn.’ □ Gaat ik in het volgende? ‘Er zijn journalisten die een man als ik willens en wetens de vernieling in willen schoppen.’

Na de apothekersassistente, de notarisklerk, de reclassering, het nederlands congresgebouw wil nu ook DS70 een andere naam, volgens de HC 18-4; partijnamen moeten meer naar de toekomst dan naar een verleden wijzen. □ Preambule van een nota: ‘Het voeren van een beleid, d.i. het stellen van doelen, het ontwerpen van een strategie om deze doelen te bereiken en een evaluatie van de gevolgde procedure, vergt een doorzichtige structuur.’ Parool 16-4 komt met het citaat en zet er rimram boven. □ MNO's zijn multinationale ondernemingen. □ Hitweek, later voortgezet als Aloha, heeft opgehouden te bestaan. Daarmee is een stuk spraakmaking verdwenen. Termen als beregoed, hippe vogel, zulthoofd, twiener, nederpop, langharig werkschuw tuig zijn in het ‘lekkere krantje’ geboren. □ Tussen de Rails mei '74 verdedigt de keuze Intercity: ‘In het begin misschien een modewoord. Maar in de dagelijkse praktijk al snel gewaardeerd om zijn snelheid en komfort. Intercity werd een kwaliteitslabel.’ Woord en ding door elkaar gehaald. Beter is de verdediging: ‘Intercity was een woord dat in die jaren een beetje ingeburgerd raakte bij de Europese spoorwegen.’ Bij de Franse ook? □ Is er verschil tussen Onderwijskundige en Didaxoloog? En hoe staat het met Didacticus? □ Hebben is een van de weinige overgankelijke werkwoorden die niet in de lijdende vorm kunnen. In het Engels geen bezwaar: a good time was

[p. 52]

had by some enz. □ Nog iets over dat lekker, het heeft een voorlopig nog moeilijk afpaalbare gevoelswaarde tegenover leuk. Zo De Journalist 1-5 over een blad: ‘Het is gewoon een lekker blad, dat leesbaar wil zijn voor elke jongere.’ □ Altijd als je voor het ene bent, ben je tegen het andere. De Italianen die voor de echtscheiding waren moesten no stemmen en die tegen waren si. Zat 'm in de vraag. □ Sherry is (later we dat hopen) sherry als er sherry op staat; mild mag niet op sigaretten want ze zijn het tegendeel ervan. □ Een Vlaams postorderbedrijf vroeg per advertentie een man die ‘in staat is noordnederlandse teksten feilloos te vervlaamsen’. Terecht werd Marc Galle daar kwaad over. Zeer terecht. Over die kwaadheid werd een reclameman weer boos: hij is bang dat de niet-vervlaamste advertenties alleen maar begrepen worden door een ‘clubje van overjaarse kamergeleerden’. Zeer onterecht. □ Vreselijk moet het leven van een televisiejournaaldirecteur (verrekijknieuwsbaas) zijn: een ingezonden stuk in Studio 9-6 zegt dat onze enige nieuwslezeres ‘zich weet te bedienen van een uitzonderlijk gave uitspraak van onze Nederlandse taal’ en in het zelfde nummer een ander stuk waarin een geprikkelde schrijft: ‘Je kunt haar haast niet verstaan en haar haar mag ze wel voor de mond wegdoen.’ Zou zo'n directeur dat allemaal moeten lezen? □ Stuk uit het vorige stukje hoort waarschijnlijk tot de tien woorden met de meeste betekenissen. Een ingezonden stuk, een avondvullend stuk.

Een buitenlands woord in een Nederlandse tekst zijn we wel gewend aan (bijv. de wet. medewerker die op 11-10-73 aan een rijksuniversiteit gevraagd werd, ‘belast met onderwijs en onderzoek op het gebied van de civilisation française’ wat blijkbaar anders is dan franse beschaving of zoiets) maar andersom... Bijvoorbeeld in het Lerarenweekblad 6-9-73: ‘Die Stadt Bocholt sucht für ihre vier Gymnasien Leraressen und Leraren’ en de onvergetelijke noodkreet in het Papendrechts Nieuwsblad 15-1-74: ‘Wehr hilft junge deutsche Frau? Welke weduwnaar unterrichtet meinen Sohn in Holländisch?’ Dat in het Vaderland 29-10-73 de British Ambassador requires a livreiknecht, hebben we vorig jaar al bericht. □ Voor mensen die met cijfers dingen willen boekstaven: in de periode 1960-67 waren 56 % van alle Delftse proefschriften in het Engels, in de volgende zeven jaar (1967-74) waren het er 77%. In die 14 jaar géén Franse, wel drie Duitse proefschriften. □ Kennende wordt een soort voorzetsel. ‘Hem kennende, is het geen wonder dattie wit van woede wordt.’ Bijvoorbeeld Neerlandia 78 (1974) ‘De aard van de franstaligen kennende, zou het ons niet verwonderen enz.’ Kennende zit correct aan ons geschroefd, maar toch... □ Mooie aanwinst is pauzeruimte, een kleine ruimte (met gemakkelijke stoelen en wat groen en bloemen) in een groot kantoor, gereserveerd voor even uitblazen met een kopje koffie, beter dan in die grote, holle, kale kantines. □ Een woord als vezellengteverdeling zal de buitenlander die Nederlands leert wel zenuwachtig maken door de e's die op drie verschillende manieren worden uitgesproken, maar het blijft een goed woord. □ Baan: een Intercedente (adv. 18-5-74), een meisje tussen 19-23 jaar dat sollicitanten ontvangt, tijdelijk personeel ontvangt enz. □ Het uitstekende blad De Recuperatie is gewijd aan de herwinning van grondstoffen. Daarin staan artikelen over recycling. Het blijft zweven, wat dit begrip betreft. Bijvoorbeeld op blz. 5, 8e jaargang: ‘Toch kan bijna alle afval recycled, terug in de kringloop gebracht, herwonnen worden’. Dat zijn er drie in één zin. Ook nog op dezelfde bladzijde ‘recirculatie van metalen’. Recycled schijnt voorlopig nog kansen te hebben, getuige een zin op blz. 7: ‘Het is derhalve evident dat wij ervoor moeten zorgen dat wàt wij maken maximaal recyclebaar is: dat wij er op moeten toezien dat het ook zeker recycled wordt. Is er nu nog een alternatief voor die recyclebaarheid?’ En even verderop het eigenlijk onuitspreekbare recuperatibiliteit. De redactie van Recuperatie moet een normalisatiecommissie aan het werk zetten. □ Een gloeilampenmaker uit het zuiden, O.T.'s jacht op lange woorden kennende, zond ons de laagspanningssnoersteltoestelcontactstopaftrekkrachten. Een collega, schamper lachend om deze 54 letters, stuurde er een van 63 letters, luidend: laagspanningssnoersteltoestelcontactstopaftrekkrachtenverhoging.