Onze Taal. Jaargang 42

Metallisch en metalliek

Sinds enige jaren houdt de commissie Algemene Bedrijfsterminologie bestaande uit vertegenwoordigers van enkele grote bedrijven en van de Technische Hogescholen te Delft en Eindhoven, onder auspiciën van het Nederlands Normalisatie-Instituut, zich bezig met de samenstelling van een lijst algemene woorden. Deze commissie tracht het destijds door de Centrale Commissie voor Taal en Techniek ondernomen werk, waaruit een 50-tal ‘blauwe boekjes’ ingedeeld per vakgebied zijn voortgekomen, nieuw leven in te blazen.

Bij de samenstelling van deze nieuwe lijst is men uitgegaan van het bestaande blauwe boekje N5050 ‘Algemene woorden’ en de vierde druk van ‘Het juiste Woord’ dat intern bij Philips wordt uitgegeven. De bedoeling van deze beide boekjes was een goed woordgebruik te bevorderen door het ontraden van onjuiste termen en het aanbevelen van de juiste termen hiervoor. Bij het streven naar meer zuiverheid in het woordgebruik moet men dan vaak het juiste midden kiezen tussen twee uitersten: een absoluut purisme of het zonder meer aanvaarden van alle min of meer ingeburgerde barbarismen. Duidelijk verschil van inzicht blijkt hier dan te bestaan tussen Nederlanders en Belgen, die bij voorbeeld woorden als etage en service afwijzen en door zuiver Nederlandse woorden willen vervangen, (verdiep(ing) en dienst), daartegenover wel spreken van generale bank in plaats van algemene bank.

Ook in de achtervoegsels bestaan er typische verschillen van inzicht. Zo wil men in België de (germanistische?) uitgang isch vervangen door iek en krijgt men dus voor periodisch periodiek, voor elektrisch elektriek en voor metallisch metalliek. Nu de woordenlijst zich in een stadium bevindt waarin het nog mogelijk is nuttige opmerkingen of kritiek van belangstellenden hierin te verwerken, leek het mij een goede gedachte om op enkele van de in de woordenlijst behandelde woorden hier nader in te gaan.

Metaal-, metalen, metalliek of metallisch

Hierover zegt de woordenlijst N5050 dat met‘metalen’ of ‘metaal-’ bedoeld wordt ‘van metaal’ en met ‘metallisch’ of ‘metalliek’: er uitziend als metaal of metaalachtig. In die betekenis wordt dan metallisch ontraden en metalliek aanbevolen.

Er blijkt echter in deskundige kringen hieromtrent geen overeenstemming te bestaan, maar men schijnt de voorkeur te geven aan‘metaalachtig’ in plaats van ‘metalliek’. De verwarring wordt echter alleen maar groter als men, na bij chemici ingewonnen inlichtingen, verneemt dat ‘metallisch’ toch een eigen betekenis heeft. Metallisch zilver, zo zegt een chemicus, is zilver in zijn elementaire vorm, dus in ongebonden toestand. Dit laatste komt voornamelijk ter sprake bij de beschrijving van chemische processen.

Als deze laatste theorie juist is, zou men dus de volgende mogelijkheden hebben:

metaal- of metalen	(gemaakt) van metaal
metaalachtig (metalliek)	ziet er uit als metaal
metallisch	een metaal in zijn elementaire
	(ongebonden) vorm.

Gaarne zou ik hierover de mening van andere deskundigen vernemen, alsmede hun standpunt ten aanzien van het ontraden of aanbevelen van de term metalliek.

C.J.M. van der Weijden.