Aan bommelding
is nu eindelijk ook een stelling gewijd en wel door een Wageningse Mevr. A. Dieleman-van Zaayen: ‘Het woord bommelding suggereert ten onrechte een verband met heer Olivier B. Bommel.’ Het werd tijd. □ In het Parool van 15 september, bijvoorbeeld, werd het woord heel officieel op het eind van de kolomregel afgebroken, dus: ‘zouden komen valse bommel-dingen in het vervolg in de’. □ Net als die Noordiertjes waarover wij de verkeerde inlichting verspreidden dat er geen streepje in zou mogen. Maar dat mag volgens de Woordenlijst zeker. □ En dat is maar goed ook want we zitten ook nog met de Zuidjemense kapers en de Zuidjemense luchtvaartmaatschappij. □ Aan mevrouw was al in 1967 een Utrechtse stelling van Q. v.d. Meer gewijd: ‘Op dezelfde gronden waarop mannen worden aangesproken met meneer dienen vrouwen te worden aangesproken met mevrouw.’ □ De kranten hebben op 23 september gemeld dat in Frankrijk de minister van justitie heeft bepaald dat iedere vrouw boven de 21 madame (mevrouw) is. Een vijfendertigjarige ongehuwde vrouw, bestuurslid van de club van ongehuwde vrouwen heeft daarop (in het Frans) verklaard: ‘Een waardeloos geschenk van de minister. Wat kan het vrouwen eigenlijk schelen of zij juffrouw of mevrouw zijn. Dat zijn uitdrukkingen, die door mannen zijn verzonnen.’ □ Met een woord als adequaat (adekwaat) is ook al een jaar of wat iets mee aan de hand: meestal is het gewoon gepast of goed. □ Een artoteek is een uitleeninrichting van beeldende kunst. □ Piepeltjes komt uit het Rotterdamse havenjargon: niet voor havenwerk ingeschreven mensen die toch havenwerk doen. □ Bij de ettes nog de shoerette. In Leiden is een prentarium, in Delft een noottiek. □ Ufo (spreek uit joefoo?) is nu wel nederlands. In het
afrikaans heten ufo's VVV's (vreemde vlieënde voorwerpen). □ Elitair, zeer verbreid sinds 1970, in VD nog onbekend. NRC 11-8: ‘ze spreken in dit verband ook van elitair en daarmede bedoelt men iets negatiefs’ en ‘kunt u me iets elitairders noemen.’ In het Engels ook elitist. □ Pakken, onschuldig woord, krijgt in de sport iets agressiefs: Haagse Courant 14-9 een aanvoerder van een voetbalelftal na de nederlaag: ‘Thuis moeten we ze kunnen pakken’ en in het levensverhaal van Sjaak Swart, Parool 19-9: ‘Maandenlang had hij het erover. Die pakken we en dan pakken we die en we komen in de finale..’ □ Mensen gebruiken maar woorden; zelfs de officier van justitie had het over ‘te grazen nemen’ in het geval van het Amsterdamse fotomodel en de scharenslijpers; zie de verslagen van 14 september. □ Hoe vertalen we think tanks? Bijvoorbeeld het Hudson Institute bij New York of de Rand Corporation van Santa Monica. (Afrikaans: ideëfabriek). □ Uit Perzië: voorstellen om latijns schrift te gebruiken zijn door het Perzische ministerie van onderwijs woedend verworpen; wie latijns schrift propageert, is een ‘verrader van eigen taal en verrader van het nationale karakter.’ □ Groene long woord dat de moeite waard is. □ Dit jaar zijn voor het eerst meisjes toegelaten als student aan de beroemde Ecole Polytechnique van Parijs. Nu benieuwd naar veranderingen in de ingenieurstitulatuur. □ Een nuttig (maar wel erg geleerd)eufemisme is mortuarium-assistent.
Geloofwaardig een woord dat een geweldige opgang gemaakt heeft (betrouwbaar, eerlijk enz.) in sociologische, economische en nu ook politieke taal (eigenlijk een woord uit de scholastiek: credibilis). Uit de politieke strijd: ‘Dan is dat toch geen geloofwaardige zaak meer nu’. Uit de Amerikaanse verkiezingsoorlog komt de Credibility Gap. □ Geloofwaardig was nu weer niet de schilderachtige beschrijving gluiperd die op 27 september in de ‘zendtijd-voor-politieke-partijen’ werd gegeven. Twee dagen lang daarna ruimte voor de commentaren. □ Maar het is elders niet beter en niet anders.
Japanner Tanaka zei, volgens de N.R.C. 26 sept., dat hij zijn ‘eigen afkeuring’ aanbood voor de wandaden door J. in China bedreven. Een vertaling van selfreflection; Tanaka zei fukai hansei no hei en dit is volgens de Chinezen berouw maar volgens de Japanners een ‘zelfonderzoek dat minder ver gaat dan een excuus’. Stel je nú voor hoe een Japanse of Chinese krant ons gluiperdincident uitlegt. □ Kop: Vrouw vermoordt man in bed. Op twee manieren uit te leggen. Doet denken aan een filoloog die op een congres vertelde hoe hij vroeger, rijdend bij het oude Schiphol, telde op hoeveel manieren je de toentertijd bekende spreuk op een bord langs die weg kon uitleggen: Kijk op de weg niet in de lucht. □ Een uitdrukking - een beetje in ‘nivo’ aan het zakken - is géén punt. En mag ik wel zeggen. □ Geloofwaardig is de uitspraak van Jan Juffermans: ‘Deskundologie is datgene wat men met zijn klompen aan kan voelen en wat niemand boven de pet gaat.’ □ Parijs' winkelbedrijf in as. Het krulletje boven naast de s geeft ineens een heel andere betekenis dan het bedoelde: Parijs winkelbedrijf. Parijs is ook een bijvoeglijk naamwoord. □ Bij elitair hoort elitisme. □ Het Weekblad voor de leraren (8 september) signaleert de statussymboliek in de taal van de schoolinspectie. Na de derde klas mavo is de leerling een abituriënt die niet verder ‘leert’ maar studeert. Het woord student is trouwens al een jaar of tien uitgebreid tot vér buiten de universiteit, waarschijnlijk ook wel onder Amerikaanse invloed: in dat land wordt ‘student’ al gebruikt voor het kind op de basisschool. (Of overigens dat woord basisschool nu zo veel beter is dan het oude
lagere school, valt te betwijfelen). □ Een (onvertaald) Engels citaat mag ook wel eens. We klagen over het gekke Engels in de Nederlandse modetaal. Nu, lees maar eens wat de Engelse krant The Guardian op 26 september schreef: ‘In the vocabulary of fashion the French language has an advantage. Some clothes are very difficult to describe without employing French words. How can you say in English that a dress has flou? Even when the French word or phrase is an exact translation from the English, it somehow bestows more elegance! Prêt à porter sounds much gayer and prettier than ready-to-wear.’ □ Dat is zo. Net als ready-to-wear veel vrolijker en aardiger klinkt dan klaar-om-te-dragen. □ Erasmus schreef eens: Hollandum esse me negare non possum. Dat is: Dat ik een Hollander ben, kan ik niet ontkennen. Zelfs in het Latijn. □ Versregels over taal, hier twee: De eerste van Van der Graft: ‘Ik geloof / met de taal’. De tweede van Geel: ‘Taal is dicht bij iemand
Auteursrechtelijk beschermd