Oudemannenhuis
De regel luidt als volgt. Van algemeen gebruikelijke samenstellingen waarvan het eerste lid bestaat uit een zelfstandig naamwoord en een voorafgaand bepalend woord die wanneer ze geen dienst doen als lid van een samenstelling, gescheiden worden geschreven, worden alle delen aaneengeschreven.
Dat onthoudt alleen maar degene die de regel zelf heeft opgesteld. Toch is de zaak heel simpel. Een woord als oudemannenhuis is algemeen gebruikelijk.
Het bestaat uit twee ‘leden’: oudemannen en huis. Het eerste lid is gemaakt van een zelfstandig naamwoord mannen en een voorafgaand bepalend woord oude, die wanneer ze samen niet in ‘oudemannenhuis’ zitten, los van elkaar worden geschreven, bijv. ‘oude mannen zijn aardig’. Welnu, in zo'n geval (= oude + mannen + huis) schrijf je eén woord: oudemannenhuis.
Dus: heteluchtmotor |
warmwatervat |
tiencentspostzegel |
volvettekaassmaak |
hogedrukgebied |
Maar wat is algemeen gebruikelijk? Dat weet natuurlijk niemand met wetenschappelijke precisie vast te stellen. Nemen we aan dat we een café hebben waar louter Grols bier geschonken wordt; dat willen we in één woord vastleggen: in zo'n geval treedt het koppelteken op: Grols-biercafé (wel vreemd een café waar alleen bier te drinken is). Maar wie Grolsbiercafé zou schrijven, mag niet met hoon overladen worden.
Andere moeilijkheid. Neem een woordgroep als Tweede Kamer. Kamer met een hoofdletter want het is niet een gewone kamer, het is een eigennaam. Een zitting van de Tweede Kamer is nu niet een Tweedekamerzitting als het oudemannenhuis (die bestaan overigens