Onze Taal. Jaargang 35

Ook in Frankrijk

Ook in Frankrijk - misschien beter gezegd: zelfs in Frankrijk - breekt van tijd tot tijd een openbaar debat uit over het spellingvraagstuk. De Franse spelling is iets heiligs, onaantastbaars, te vergelijken met de heilige koeien van India. De makers van de Franse spelling hebben - zo wordt beweerd - haar zo moeilijk gemaakt om de intellectuelen een middel in handen te geven waarmee ze zich onbarmhartig van de domme middenklassen en de nog dommere lagere groepen zouden kunnen onderscheiden.

Het is onze zaak niet. Wel willen wij degenen die denken dat alleen in ons land over spelling gepraat wordt, berichten dat een Franse ministeriële spellingcommissie onlangs een rapport gepubliceerd heeft. Het draagt de voorzichtige titel: Rapport général sur les modalités d'une simplification éventuelle de l'orthographe française.

De voorzitter van deze officiële commissie, A. Beslais, stelt de critici voorlopig gerust: de veranderingen zullen in etappes geschieden. Het middelbaar onderwijs komt het laatst aan de beurt: van 1975-1979. Als die periode voorbij is, zullen de uitgevers het grootste deel van hun voorraad oude boeken verkocht hebben en ondertussen

[p. 43]

boeken-in-nieuwe-spelling gedrukt hebben. Deze nieuwe boeken zullen kleiner van omvang zijn: spellingverandering betekent tijdsbesparing en papierbesparing...

Het debat is in de hevigheid losgebarsten die men van de Fransen verwachten kan. Prof. L. Kukenheim uit Leiden zei in zijn oratie: ‘Van hoog tot laag staat het Franse volk achter de cultus van zijn taal’. Generaties lang is ingehamerd het idee dat het Frans ver boven andere talen uitrijst door zijn ‘euphonie’, ‘logique’ en ‘clarté’. Beroemd is de uitspraak van de achttiende-eeuwer Rivarol: ‘ce qui n'est pas clair, n'est pas français’ (een merkwaardige mening overigens; welke bewondering men ook voor het Frans moge hebben, het is een duizenden malen empirisch vast te stellen feit dat men óók in het Frans onduidelijk kan zijn).

Verontwaardigd herhalen de tegenstanders van de voorstellen de vraag die al jaren geleden gesteld werd: ‘A-t-on seulement le droit de toucher à l'orthographe française?’ In ieder land waar aan een spellingshervorming gewerkt wordt, zijn de contra-argumenten min of meer dezelfde: de taal wordt verknoeid, oude schrijvers zijn niet meer te lezen, er ontstaat verwarring. De Fransen hebben het inderdaad niet gemakkelijk, in de afgelopen paar jaren hebben ze heel wat administratieve veranderingen moeten verwerken: nieuw geld, nieuwe cijfers voor de departementen en nu dreigt een nieuwe spelling...

Wij mogen geen leedvermaak hebben. Onze Taal wil in de kwestie van de officiële spellingregeling neutraal blijven. Het Genootschap kan zich niet bemoeien met de reacties op het bericht van de minister dat er een spellingwijziging in Nederland op komst is: noch met die van degenen die ons opwekken om de wijziging ter elfder ure tegen te houden, noch met die van degenen die ons willen bewegen, zo krachtig mogelijk een radicale hervorming te bevorderen. Maar als we - meer dan eens! - te horen krijgen dat ons land naar Frankrijk moet kijken, aangezien daar niemand zo onwijs is ‘om zelfs maar aan hervorming te dènken’, dan kijken we naar de voorstellen van de Franse regeringscommissie en wensen haar alle kracht toe die nodig zal zijn om de storm te weerstaan.