Onze Taal. Jaargang 35

Ontsporingen in spelling en uitspraak

Het Engels is waarschijnlijk de enige taal ter wereld die de in andere talen meest voorkomende vocaal, de korte a, niet kent. De verklaring van dit verschijnsel moge aan terzakekundigen worden overgelaten nu het hier slechts aankomt op het feit dat alle korte a's die de taal ooit bezeten heeft, in de loop der tijden zijn verlengd of ‘umgelautet’ of op andere wijzen zodanig zijn verschoven dat klanken ontstonden als in part, cat, wall, day, might.

Dit ontbreken van de korte a heeft tot gevolg gehad dat in de Engelse weergave van vreemde woorden die deze a wel bezitten, deze klank moest worden benaderd, welke noodzaak zich in het bijzonder voordeed bij woorden uit het Sanskrit, het Hindi en andere

[p. 24]

Indische talen waarin de korte a's even talrijk zijn als e's in het Nederlands. Bij deze benadering pleegt de korte a in de Engelse spelling van de bedoelde woorden door u gevolgd door een dubbele consonant te worden weergegeven, terwijl in de spreektaal deze u als in but, nooit als in root, wordt uitgesproken. Niet zo echter bij ons. Op een dwaalspoor gebracht door de Engelse spelling, wordt de Nederlander er licht toe verleid de u in kwestie als oe uit te spreken en te schrijven, zoals bijv. het geval is bij de naam van de landstreek Perzisch-Hindi Panj-ab ‘Vijfstromen(land)’ luidend, Engelse spelling Punjab, bij ons vaak tot Poendjab verhaspeld. Andere voorbeelden van deze ontsporing zijn: Hindi patti ‘lange strook goed’ in het bijz. ‘beenwindsel’, Engelse spelling puttee, Nederl. foutieve uitspr. poetie; Sanskr. sati ‘trouwe echtgenote die het lijk van haar gemaal op de brandstapel volgt’, Eng. spelling suttee, Nederl. uitspr. soetie; Sanskr. pandita ‘geleerde’, Eng. spelling pundit, soms in het Nederl. als poendit uitgesproken (nog onlangs in een radio-uitzending gehoord).

Naast deze oe-klankuitspraken staan de gevallen waarin de korte a, in Eng. spelling u, bij ons wordt uitgesproken en geschreven als de u in put en deze vormen een onvervreembaar burgerrecht hebben verworven. Voorbeelden: Sanskr.-Hindi janggala ‘oerwoud’, Eng.-Nederl. jungle; Hindi bangla ‘tot Bengalen behorend’, Eng.-Nederl. bungalow; Hindi Kalkatta, Eng.-Nederl. Calcutta.

Voor taalkundigen zou het interessant zijn na te gaan of het ontbreken van de korte a in het Engels ook in taalgebieden buiten Nederland tot ontsporing in spelling en uitspraak heeft geleid.

F.D.K. Bosch