Onze Taal. Jaargang 32

Operations research

Wat is operations research? Volgens deskundigen is dit een onderzoek naar ‘het te werk gaan’ (operation). Het is een wetenschappelijk onderzoek van een probleem van waarschijnlijkheid (met aanvaarding van mislukking) dat zich voordoet bij het besturen en beheersen van mensen, machines, materialen en geld, in hun natuurlijke omgeving. De speciale techniek van de operations research is een strategie van beheersing uit te denken door het meten, vergelijken en voorspellen van een waarschijnlijk gedrag door middel van een wetenschappelijk verantwoord model van de situatie die zich zal voordoen. Zo'n ‘te werk gaan’ is een reeks handelingen die vereist zijn voor het bereiken van een of ander gewenst resultaat; het is dus geen enkelvoudige handeling, maar een geheel van onderling samenhangende handelingen die gelijktijdig of achtereenvolgens worden uitgevoerd.

De term komt voor in de industrie, in het leger, de overheid, kortom in velerlei typen van organisatie. Het schijnt dat de afkorting O.R. (op z'n Engels uitgesproken) ook ingang begint te vinden. Wij kennen geen

[p. 58]

officiële vertaling van het woord. Naar onze mening kan men heel goed nemen: operationeel onderzoek. Met ‘operationeel’ behoudt men ook aansluiting aan het Engels. Woorden met ‘operatie’ zijn misschien te medisch. Uit de bovenstaande omschrijving van het begrip (gehaald uit: Stafford Beer, Publications in Operations Research, New York 1956) kan men zien dat de term niet alles over het begrip zegt. Wie denkt dat een woord alle inlichtingen over het uit te drukken begrip moet geven, miskent het symbolische karakter van de taal. Wat operations en research in het Engels betekent, kunt u in het woordenboek opzoeken; wat ze tezamen betekenen, kunt u alleen maar uit het gebruik weten.

In het woordveld van dit operationele onderzoek ligt ook nog de decisiologie of de besliskunde. Wij hadden daarom gedacht aan ‘besliskundig onderzoek’, maar de kenners van de materie hebben dit verworpen: operationeel onderzoek is iets anders.