U vraagt
heus te veel als u wilt weten of wij die n in Doetinchem (vorige maand, blz. 24) uit domheid, per ongeluk of met boze bedoelingen hebben weggelaten. □ Wij zijn gewend te zeggen dat ‘de kentekenen waren vele’ fout is, moet zijn talrijk. □ Jammer dat sommige heel veel gebruikte Engelse woorden met Nederlandse of bijna-Nederlandse klank niet een gewone Nederlandse spelling mogen hebben. Nee, niet research en service, maar woorden als (Nederlands gespeld:) trening, resen, miksen, sjook, sjek. Woorden dus die met geen enkele statusophouderij in verband gebracht kunnen worden; kunnen ze dat wel, dan maar Engels blijven. □ Niemand behoeft het met de vorige opmerking eens te zijn (resen-reeste-gereest is simpeler dan racete, geraced). Als wijzelf lid van een hockeyclub waren, zouden we evenmin prijs stellen op de hokkiestik. □ De schap kan men vergelijken met het isme. □ In principe, makkelijk clicheetje als we nog niet helemaal willen toehappen: in principe nemen we de uitnodiging aan. □ Puzzel en puzzelen heeft het groene boek wel tot Nederlands gepromoveerd. □ Leerkracht in zeer veler oren heel nare abstractie voor onderwijzer, leraar. □ Of dat heer in aan de heer inspecteur, aan de heer minister enz. een wettelijk voorschrift is. Dat weten we niet. Het doet ons gekunsteld aan. □ Zo is ook kelner algemeen aanvaard in de officiële lijst met één 1, dus geen kellner meer. □ Gelezen in een heel bekend blad: roof- en andere dieren; ernstig bedoeld en niet als schoolmeesterskwinkslag gelijk: melk- en andere boeren. □ Dat het geboortencijfer, geboortenregeling, geboortenbeperking enz. zo zou zijn, hadden we niet gedacht, maar het is heus zo. Meervoud dus; in het enkelvoud valt niet te cijferen, regelen of beperken.
□ Dan zijn er lieden die ervoor pleiten wat als voornaamwoord toe te laten achter het-woorden, dus het boek wat ik lees, het begrip wat we wekken, het huis wat we bewonen. □ De officiële grammatica wil dit gebruik niet aanvaarden, maar weest u nu eens heel eerlijk: vindt u mensen die ‘het huis wat daar staat’ zeggen, echt onbeschaafd spreken? Of on-Nederlands? □ Lange tijd gedacht over de vraag of er verschil is tussen ‘dat zou hij geschreven kunnen hebben’ en ‘dat zou hij hebben kunnen schrijven’. Niet erachter gekomen. □ Andere zin: ‘dat zou zijn vrouw geweest kunnen zijn’ en ‘dat zou zijn vrouw hebben kunnen zijn’. Allerlei betekenissen in verzonnen verhaaltjes geprobeerd. □ Het damesbroekje dat bij ons een nietszeggend slipje is, heet in het Afrikaans een amperbroekie. □ Een groot Nederlands weekblad kloeg over de gekke fruitnamen die voor huisvrouwen onuitspreekbaar zijn: Bonne Louise d'Avranches, Reine Claude d'Oulaine, Golden Delicious. Van Reine Claude herinneren we ons vele varianten, geschreven op de kartonnen borden van de A'damse venters: rijneklouden enz. Iemand heeft voor de appel Golden Delicious.. Gouden Liesje horen gebruiken. Zeer, zeer goed. □ Wat is de klemtoon in inzittende? Van Dale 1961 geeft de klem aan de zit. □ Gegroeidheden is wel een koene constructie, maar verworvenheden zijn er nu eenmaal ook. □ Grote voorraad -er-woorden erbij gekregen, o.a. misser, oplegger, uitbrander, schuiver, loeier, zoethouder, opdoffer, opstopper, uitschieter, opfrissertje. □ Delta was al heel lang een waterwoord in onze waterbouwkundige kringen. Na februari 1953 kwam ‘vanzelf’ (d.i. zonder dat iemand lang over de naam dacht) de deltacommissie. Na die deltacommissie al die andere deltawoorden.
Aldus een binnenstaander. □ Velen zeggen dat Plesman de schepper is van Randstad. □ Een vraag met een baard: kent u de verleden tijd van komkommersla? Antwoord: kwamkwammersloeg. □ En het voltooid deelwoord? Antwoord: boerenkool. Dan moet u zeggen: waarom? Antwoord: het is onregelmatig. □ Er is lang geleden verhaald geworden dat enz. Lijkt ons niet juist. Dat foefje met geworden is lagereschools. Door de bakker is het brood gebakken. Lijdende vorm, want ‘je kunt er geworden achter zetten’; dat kun je wel maar wie doet zoiets echt? Nooit gehoord: ... is het brood gebakken geworden. □ Uit onze voorraad banale stoplappies: ergens in me achterhoofd, nog niet jarig zijn, niet om over naar huis te schrijven, zo-en-zominded, boze tongen beweren, je krijgt er wat van, een punthoofd, dat komt in de beste families voor, after all, dan ben je nergens, in de clinch. We hebben er nog veel meer. Het staat iedereen vrij ze te gebruiken. □ Ik wou voor ik wilde kan men toch niet meer vulgair noemen. Vooral niet naast ik zou. Maar het meervoud levert wel een probleempje. (We wouwen?) □ Gelezen in een veel gelezen weekblad: ‘Bronkhorst heeft weer een eigen kerk (enz.) waar de gemeente weer ongeremd kan zingen en waar de predikant zich in voldoende privacy kan omkleden’. □ Ziet u wel dat er wat met dat privacy aan de hand is? De volgende keer meer over de vertaling van dat woord. □ Wij hopen dat u ons standpunt zult inzien. Liever: dat u de juistheid van ons standpunt zult inzien (of iets van dien aard.) □ Die ouwe getrouwen als ener, mijner, uwer, onzer, dezer, dier en zo zijn wel fraai maar niettemin een beetje oudbakken. Als we nu eens zeiden dat deze vormen aan Duitse stijl doen denken? □ Het is ten (langen) laatste (leste). En te(r) rust(e). En te(r) elfder ure. En waarschijnlijk nog wat varianten daarvan. □ De
gewone Nederlandse ochtendgroet is mogge en nachtgroet is truste. Overdag zegt men veelal hoj. □ Die drie groeten vindt men in geen enkel Nederlands-voor-buitenlanders. □ Dat ad in het vorige nummer (blz. 24) verwondert enigen. Het is een Engels-Amerikaanse afkorting voor advertentie. Engels wordt steeds meer Chinees (éénlettergrepig): deb, op, mike = debutante, operation, microphone. Ander voorbeeld: shall we mote? Is gelijk: shall we go by motor car? □ Maar wij geven hier geen Engelse les. Hoe vertaal je een climb down? Dat is een ‘verlaging van eisen’. □ Trial-and-error is gissen-en-missen. □ De Engelsen doen dat meer met die combinatie werkwoord-bijwoord. Bijvoorbeeld: een break down (in de betekenis ‘analyse’), een build up (‘organisatie’), een write up (‘rapport’). □ Follow up was ook zo iets. Wij dachten gewoon aan nabereiding gelijk de voorbereiding.
Auteursrechtelijk beschermd