Onze Taal. Jaargang 30

Welvaartstaat

Telkens blijkt weer dat felle discussies een verkeerd uitgangspunt kunnen hebben: mensen praten langs elkaar heen omdat ieder gevangen zit in de betekenis die hij in een bepaald woord legt. Als zo'n woord tot zo'n betekenis dwingt, is het misverstand begrijpelijk, maar daarom nog niet minder betreurenswaardig. Zo'n woord is welvaartstaat. In een stukje van Hendrik Hagenaar (Het Vaderland 24 nov. 1960) staat:

‘Welvaartstaat? Hier in Nederland? Misschien dat ik geen begrip heb voor wat degenen, die dit woord uitspreken en neerschrijven, eronder verstaan.

In ieder geval: naar mijn opvatting van het begrip welvaart, heerst deze niet in een land waar veler woonsituatie nog zo abominabel is als hier, waar kunst en kunstenaar voor het grootste deel, alleen kunnen existeren bij de gratie van overheidssubsidies, waar ontelbaar velen - politiemannen, klerken, lagere ambtenaren en beambten, apothekersassistenten, een groot gedeelte der advocaten en ik kan daaraan nog tientallen categorieën toevoegen - minimale inkomens toucheren. Een zeer groot gedeelte van het Nederlandse volk leeft op een minimum dat het woord “welvaart” tot een hatelijke aanfluiting maakt.’

De heer H. van der Veen, leraar in de Engelse taal te

[p. 47]

Den Haag, schreef hem naar aanleiding daarvan:

‘U schrijft een stukje over de welvaartstaat en komt tot de conclusie dat er in ons land geen welvaart is. Nu is het belangrijke punt dat de hele basis van uw stukje verkeerd is, al weet u dit blijkbaar niet. Het is hier een kwestie van een volslagen verkeerde vertaling uit het Engels.

In het Engels bestaat het woord welfare state, waarin welfare helemaal geen “welvaart” betekent, maar “welzijn”. Welvaart is in het Engels: prosperity. Een welfare state is een staat waarin voor ieders welzijn wordt gezorgd door middel van sociale verzekeringen en andere voorzieningen. De definitie van de Concise Oxford Dictionary luidt: a state having national health insurance and other social services. Dit is dus helemaal niet afhankelijk van de welvaart. Engeland was al heel gauw na de oorlog een welfare state zonder welvaart. Dit begrip welfare state is domweg in het Nederlands vertaald als welvaartstaat. En u hebt in uw stukje zelf laten zien hoe fout dit is! U zult niet kunnen ontkennen dat we een welfare state zijn. En laten we dan vragen of er mensen met inspiratie zijn die een goede vertaling kunnen vinden!’