Onze Taal. Jaargang 30

Zou

In ons maandblad heb ik al tweemaal (december 1959 en juni 1960) de aandacht gevestigd op het overdadig en soms minder juist gebruik van het woordje ‘zou’. Dit gebruik komt zo veelvuldig voor, vooral in de pers, dat het zelfs wel de ‘zou’ziekte genoemd kan worden. Een ziekte moet natuurlijk bestreden worden, wat bij een planteziekte meestal geschiedt door bespuiting. Wat is nu het geschiktste middel tot het bestrijden van de ‘zou’ ziekte? Naar het mij voorkomt bestaat dit in het vermelden van ziektegevallen en van de wijze, waarop betere zinnen zonder overmatig ‘zou’ gebruik mogelijk zijn.

Daarbij mag natuurlijk geen taalpolitie worden gespeeld en moeten dus de vindplaatsen, die de redactie wel weet, niet vermeld worden. Het gaat immers niet om de personen, maar uitsluitend om het bestrijden van de kwaal. En aangezien volgens onze statuten het genootschap ten doel heeft het verantwoorde gebruik van de Nederlandse taal te bevorderen, waartoe de leden van het genootschap de gelegenheid wordt geboden in het orgaan, ben ik zo vrij nogmaals te wijzen op een paar gevallen van minder goed te verantwoorden ‘zou’-gebruik.

Het ene trof ik aan in een weekblad waarin werd betoogd, dat: ‘ons onderwijs veel meer afgestemd zou moeten zijn op de individuele behoeften van de leerling’. Dadelijk daarop volgt dan de zin: ‘In mijn hart zou ik ervoor voelen, dat de leerling - in overleg met zijn ouders, rector of directeur en schoolpsycholoog - de vakken zou kunnen kiezen, die hij zou willen volgen en waarin hij examen zou willen doen.’

In deze zin is viermaal het woordje ‘zou’ gebezigd, terwijl

[p. 24]

het volgens mijn mening beter driemaal weggelaten had kunnen worden. Slechts bij het kiezen heeft ‘zou’ enige zin, omdat dit kiezen ook nagelaten kan worden. Maar als de leerling bepaalde vakken gekozen heeft, is het toch vanzelfsprekend, dat hij die vakken wil volgen en daarin examen wil doen? Had die zin niet beter als volgt kunnen luiden:

In mijn hart voel ik er wel iets voor, dat de leerling.... de vakken zou kunnen kiezen, die hij wil volgen en waarin hij examen wil doen.

Het tweede geval las ik in een groot dagblad in een artikel met het opschrift ‘Defensiebelangen’. Daarin werd gesproken over het tekort aan beroepspersoneel. De bewuste zin luidt dan als volgt: ‘Het zou gewenst zijn, dat de regering deze materie omstandig uit de doeken zou doen en daarbij met name antwoord zou willen geven op de volgende vragen’.

Waarom is er niet heel gewoon gezegd: Het is gewenst, dat de regering deze materie omstandig uit de doeken doet en daarbij met name antwoord geeft op de volgende vragen.

In dit geval is er toch geen sprake van een onzekerheid of een waarschijnlijkheid, waarvan de modaliteit moest worden uitgedrukt? Daarom meen ik, dat het juister en dus ook beter was, het woordje ‘zou’ niet te gebruiken.

K.C.

(Red. Twistgesprek over ‘zou’ voorlopig gesloten)