Onze Taal. Jaargang 27

De sociale betekenis van het taalgebruik in België
Dr. M. van Haegendoorn, voorzitter van de Stichting Lodewijk de Raet.

Het taalgebruik kan men beschouwen als communicatiemiddel, als middel tot uiting van de persoonlijkheid en als middel om de volkscultuur vorm te geven.

1. Groot is de moeilijkheid bij de communicatie in het tweetalige België. Numeriek zijn de Vlamingen het sterkst, sociaal-psychologisch het zwakst. Belangrijker dan de geografische taalgrens is de sociale. In de hogere regionen heerst het Frans. De kaders van de Belgische maatschappij zijn in hoofdzaak Frans. Dit brengt een gevoel van meerderwaardigheid voor het Frans en van minderwaardigheid voor het Nederlands. De Franssprekenden voelen zich door het in cultuurpolitiek sterk staande Frankrijk geruggesteund. Deze verwrongen vorm van tweetaligheid is voor het maatschappelijke leven in België nadelig. De Vlaming voelt zich nooit geheel geaccepteerd. Daar hij uit economische noodzaak een vreemde taal voor de communicatie moet spreken, wordt hij in de communicatie belemmerd.

2. De taal geeft een innige uitdrukking van de persoonlijkheid. De tweetaligheid is in België niet echt. De Walen vinden het normaal dat het Vlaamse kind Frans leert, dat de Vlaming goed Frans spreekt, zelf leren zij de taal van hun Vlaamse landgenoot niet. De grote massa van de Walen haalt er zijn schouders over op. De ontwikkelde Vlaming is in zijn taalgebruik gespleten: thuis zijn vertrouwde dialect, in de hogere sferen het Frans. Vlaamse families uit gegoede standen schakelen over op het Frans. De hofkringen, de hogere geestelijkheid, de industrie zijn Frans. De Vlaamse mens loopt niet het gevaar zijn moedertaal te verliezen, maar wel het gevaar zich nooit gelijkwaardig aan zijn Waalse landgenoot te kunnen uiten. Door het gebruik van zijn moedertaal wordt hem de toegang tot de leidende kringen afgesneden.

3. De cultuur van een volk krijgt haar vorm in de taal. Voortdurend lijdt de Vlaamse cultuur verliezen omdat jonge Vlamingen in de toonaangevende posities de Franse kant opgaan, ja zelfs moeten opgaan. De verfranste bovenlaag van de Vlaamse burgerij heeft zich verwijderd van haar eigen beschaving en ondergaat de gevolgen van een lagere ontwikkelingsgraad.

Conclusie

1. Het contact met Nederland moet op grote schaal bevorderd worden. Het Vlaamse minderwaardigheidscomplex moet overwonnen worden door culturele binding met het Nederlandse volk dat geen taalprobleem kent. Wederzijdse kritiek moet er blijven bestaan, maar de wrijvingsvlakken tussen beider taalgebruik moeten verminderd worden. De Vlaming moet er uit alle macht naar streven ABN te leren; dat zal hem het tegenwicht tegen de Walen geven.

2. De Belgische overheid zelf moet ABN spreken. Van overheidswege moet die taal beschermd en bevorderd worden. De bestaande taalwetten zijn niet voldoende, ze worden trouwens nog tegengewerkt. De massamens zal alleen ABN gaan spreken als hij er economisch belang bij heeft. De overheid moet daarom in haar benoemingspolitiek op de beheersing van het ABN een premie stellen.