Luchtverontreiniging
Wij geloven onze lezers een dienst te bewijzen door in ons blad over te nemen wat ons lid Ir. C.J. van Mansum heeft geschreven in de Ingenieur van 1412-1956.
‘In De Ingenieur No. 33 doet Ir. G. een openhartige uitspraak, die een prachtig voorbeeld is van de oorzaak van de kwaal, waardoor wij, technici, soms onze Nederlandse taal ontsieren door allerlei barbarismen. De heer G. schrijft:
“Dat in het volgende gesproken zal worden van “air pollution” vindt zijn oorzaak in het feit dat dit woord m.i. geen kort en krachtig Nederlands equivalent heeft; de Zuidnederlandse term “luchtbezoedeling” voldoet aan alle eisen, doch is in Nederland (nog) niet gebruikelijk. Men is het nog niet geheel eens over de definitie van air pollution, maar een goede poging is: “verontreiniging van de atmosfeer met vreemde stoffen in zodanige concentratie dat daardoor hinder of gevaar voor de gezondheid kan ontstaan bij mensen of dieren, dan wel beschadiging van gewassen of goederen (enz.)”.”
Wat gebeurt hier? Men “laadt” een in onze taal ongebruikelijk woord met een aantal speciale betekenissen. Aldus krijgt men een woord met een in onze taal minder gewone klank, en dàt moet dan optreden als drager van het z.g. nieuwe begrip. Nu is inderdaad air = lucht en pollution = bezoedeling. En inderdaad wekt de Zuidnederlandse term net zo goed als de Engelse (en Amerikaanse) de foutieve indruk, dat de lucht met zaad verontreinigd is. Maar is dat nodig? Van de Engelsen of Amerikanen is het bezigen van die rare uitdrukking nog te vergoelijken, omdat ze voor ons neutrale en algemene woord “verontreinigen” geen goed equivalent hebben: to soil, to pollute, to defile, to stain, to taint. Contamination is wel eens gebruikt, evenals to infect, maar ze hebben een te epidemische bijbetekenis: luchtbesmetting zou het bij ons óók niet doen. Blijft over “soil”, hetgeen tegelijk ook grond betekent. Laten wij blij zijn met onze zuivere luchtverontreiniging, en de al te slaafse zuidelijke vertaling “luchtbezoedeling” niet overnemen, evenmin als luchtbevuiling, luchtbevlekking, luchtbesmeuring, luchtverkleuring, e.d. meer. En nu de les, of de moraal.
Onze rijke, gevoelige en mooie Nederlandse taal is een instrument, waard dat het door de technicus bekwaam gehanteerd wordt. Indien we ons bij het kiezen van onze woorden er maar van afmaken door vreemde termen niet in het Nederlands te vertalen of door onkritisch te vertalen, dan laten we die mooie gevoelige rijkdom afsterven. Neem niet te spoedig aan, dat “wij daarvoor geen goeie term hebben”.
Auteursrechtelijk beschermd