Onze Taal. Jaargang 25

ˊ Tegen ˋ

Van Dale zegt dat dit ˊ het klemtoonteken is. In het grote W.N.T., eerste deel (1882), schrijft M. de Vries op bldz. XCVI, 9e regel van boven, o.a.: ‘..., nu zij zóóverre gevorderd is,...’ en zes regels verder: ‘... òf en wanneer het Woordenboek...’.

Koenen/Endepols, 14de druk: ‘Klemtoonteken:... b.v. nog één dag, canapé, hij is er nòg al’.

De (laatste) Woordenlijst van de Nederlandse taal, bldz. XXXV, 11de regel van beneden: ‘...gewoonlijk zònder, maar ook wel mèt klemtoonteken...’ en bldz. XXXIX, 2de regel van beneden: ‘... en vóór ch...’.

Over het algemeen wordt dus het klemtoonteken ˋ gebruikt bij een gedekte (‘korte’) klinker en ˊ bij een vrije (‘lange’) klinker. Dus: vóór en àchter. Maar bijvoorbeeld bij ‘na’ raakt men de draad kwijt en schrijft nu eens ‘ná’, dan weer ‘nà’. Er zijn helaas meer woorden waarbij wordt getwijfeld, zodat van enige lijn in het gebruik van het klemtoonteken zeer zelden sprake is.

Ik denk dat ˋ naast ˊ in het geschreven Nederlands een aanwending is van het Franse accent grave en accent aigu. Maar deze tekens zijn geen klemtoontekens, maar tekens die de uitspraak aangeven. Deze uitspraaktekens moeten van elkaar verschillen, omdat zij een verschillende uitspraak aangeven, dus een verschillende functie hebben. Daar waar deze tekens in het geschreven Frans worden aangegeven, behoeft een klemtoon dan ook niet te worden gelegd, zoals bijvoorbeeld in brièvement, sèchement, énerver, énervent, enz.

Anders is het in het geschreven Nederlands: het klemtoonteken wordt hier zo nodig immers gebruikt om alleen een klemtoon aan te geven. Niets meer. En waarom zou een bepaald teken op (twee) verschillende manieren moeten worden aangegeven, als het maar één functie heeft?

Ik ben daarom de mening toegedaan, dat als klemtoonteken (zo nodig) alleen één bepaald teken behoort te worden gebruikt, en wel dit: ˊ, ongeacht gedekte of vrije klinker.

(Red.) Wij meenden ook altijd iets in die geest, totdat de kundige corrector van O.T. ons ompraatte. We willen nog even wachten met weer omgepraat te worden. De Woordenlijst tegenspreken is wel heel erg.