Onze Taal. Jaargang 22

Bringen!

Over dit werkwoord hebben wij eens een vreedzame twist gehad. Wij konden in onze discussie met lezers niet tot een oplossing komen. De Raad van Deskundigen heeft ons hierover nu een mening gegeven, waaraan wij ons houden. Die uitspraken volgen hier:

1. De uitdrukking ‘de radio brengt ons een concert’ lijkt mij een germanisme. In het Duits heeft ‘bringen’ die ruimere verbindingsmogelijkheid, ook in de betekenis van ‘uitgeven van een boek, artikel’. In het Nederlands is ‘brengen’ in de betekenis van ‘in het openbaar vertonen, enz.’ alleen mogelijk in voorzetselverbindingen: een toneelstuk voor het voetlicht brengen, op de planken brengen, op het toneel brengen, en (van muziek) ten gehore brengen. Ook hier dus een behoefte aan verkorting? of klakkeloze nabootsing van het Duits? We hebben in het Nederlands wel: de krant brengt ons vanavond allerlei nieuwtjes. De stap naar ‘de radio (of het radioprogramma) brengt vanavond een concert van Beethoven’ is dus niet zo heel groot. Ik acht ondanks deze ‘aanknopingspunten’ de uitdrukking ‘de radio brengt ons een concert’ onjuist Nederlands, ook al omdat we de behoefte aan een korte taalvorm (in plaats van ‘brengt ten gehore’) kunnen voldoen door te zeggen: geeft een concert (waarbij echter ‘ons’ vervallen moet!).

2. Dit ‘brengen’ is voor mij nog altijd een hinderlijk germanisme, dat ik weiger te gebruiken. Ik meen, dat het overgebracht is door het vaktaaltje van de amusementskunst. Maar wat is er aan te doen? Het is een gemakkelijke ‘loper’, die aan een behoefte schijnt te voldoen. Het is ook inderdaad niet altijd gemakkelijk, er iets beters voor te zeggen.

3. ‘De radio brengt ons een concert.’ Is dat goed Nederlandsch? Eenerzijds gevoel ik er bezwaar tegen. Concerten worden niet gebracht, maar gegeven; daarbij kunnen dan verscheidene composities worden - niet: ‘gebracht’, maar wel - ten gehoore gebracht. Dus de radio geeft..? Neen: een radiotoestel is geen orkest, muzikant of groep van muzikanten, is ook geen muziekinstrument (ondanks de ‘goed spelende radio's’ van de kleine advertenties); zij geeft slechts door. Deze term voldoet ook niet heelemaal. Beter zou zijn: overbrengen. (De tegenwerping: dat is dan toch ook ‘brengen’, snijdt geen hout. Samengestelde werkwoorden hebben zeer vaak een andere beteekenis-omvang en beteekenis-spheer dan de enkelvoudige.) Ik betwijfel zeer, of er eenige kans bestaat, dat men met deze samenstelling ‘brengen’ zou verdringen. En anderzijds: is een volstrekte afwijzing van ‘brengen’ hier wel noodig? De functie van de radio heeft vrij wat overeenkomst met die van de krant. En

[p. 16]

daarvan zegt men ook: zij brengt berichten, verslagen, nieuws, enz. De vraag: wat brengt de krant vanavond? wettigt min of meer deze: Wat brengt ons op heden de radio? Inzonderheid wanneer van de (een) radio-organisatie zelf, van haar eigen orkest, het concert komt.

De intuïtieve tegenzin tegen ‘brengen’ in verband met de radio zal waarschijnlijk samenhangen met onzen afkeer van het overdadige gebruik, ook wel misbruik, van dit werkwoord. Er wordt veel te veel ‘gebracht’: in dichtkunst, muziek, sport, vermaak, nijverheid, handel, uitgeverij, enz.; het is allemaal: brengen, brengen, brengen. (Soms worden zulke dingen echter ook wel: uitgebracht!) Het woord is ingelijfd bij het kleine groepje van geliefde modewoorden, die overal te pas gebracht, een ieder die nog eenig taal- en stijlgevoel bezit, zoo diep ergeren. Die passe-partouts zijn zoo reuze-makkelijk, ze geven zoo'n cachet, zoo'n allure, zijn dienstig voor alle facetten, voor alle structuren, voor alle formaten, in alle situaties (huidige en concrete, ontstellende, adembenemende, ja adembenemendste), overal en altijd even dynamisch. Wie zal eindelijk eens genoeg inzicht, begrip, verstand, moed, kracht, durf, sociale bewogenheid en volksverbondenheid, zelfvertrouwen en toekomstgeloof opbrengen om ons met vaart een boek te schrijven, waarin deze topprestaties der scheppers van de taal-van-nu worden uitgestald ten dienste van alle traditieverachtende en stijl-‘aan hun laars lappende’ gegadigden?

Voor iets conservatiever aangelegde taalliefhebbers ware veel gewonnen, wanneer men de radio niet enkel liet brengen, maar ook bieden, leveren, uitzenden, ten gehoore brengen, doen hooren, en wat de synonymiek ons meer aan de hand kan doen.