Mits
(Gr.) Kunt U mij alle betekenissen van ‘mits’ geven? Sommige woordenboeken geven geheel tegengestelde betekenissen. Hoe staat het met ‘vermits’ en ‘mitsdien’?
(Red.) Het zou een lang artikel worden, als wij alles over ‘mits’ moesten vertellen. Het woord is familie van ‘midden’, vroeger werd het ook wel ‘mids’ geschreven. Als voorzetsel kwam het voor in de betekenis van ‘in het midden van’, ‘door middel van’ en ‘om reden van’. Dit gaat dan over in de betekenis van ‘op voorwaarde van’. Via ‘mitsdien dat’ en ‘mits dat’ ontstaat het voegwoord ‘mits’, dat in hedendaagse taal uitsluitend gebruikt wordt in de betekenis van ‘op voorwaarde dat’. Daarom keuren sommigen een zin als ‘je moet komen mits niet op een Vrijdag’ af, omdat het woord niet in de positie van voegwoord staat. Een enkele keer ziet men ‘mits’ als zelfst. naamwoord in de uitdrukking ‘onder mits en conditie’. Geheel verouderd zijn het voegwoord ‘mits’ als ‘zodra’ en het bijwoord ‘mits’ als ‘onmiddellijk’. ‘Mitsdien’ had vroeger ook enige uiteenlopende betekenissen, nu is het uitsluitend ‘daardoor’; zo ook ‘mitsgaders’, dat men nu slechts kent als ‘daarbij bovendien’. ‘Overmits’ en ‘vermits’ hebben een geschiedenis, die ongeveer parallel loopt met die van ‘mits’. Tegenwoordig gebruikt men ze alleen nog als voegwoorden met de betekenis ‘omdat’. ‘Mits’ geeft een sterke voorwaarde aan en ‘vermits’ en ‘overmits’ zijn alleen bruikbaar in een wat plechtige stijl.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd