Exploit
(Po.) ‘Exploiteren’ spreek ik wel op z'n Frans uit. Hoe zit het met ‘exploit’ en woorden als ‘illusoir’ e.d. Ik spreek uit ‘illusoor’, maar is dit wel juist?
(Red.) Het werkwoord wordt meestal met de Franse oi-klank uitgesproken. Wij hebben er al eens op gewezen, dat er een Nederlandse neiging bestaat de klinkers van vreemde woorden te verzwakken (vgl. ‘benáán’). Deze neiging is er ook bij zulk een vreemde klank als de ‘oaa’ in ‘exploiteren’. Men kan daar zeer dikwijls ‘exploteren’ horen; mensen, die op deze uitspraak betrapt worden, protesteren wel eens hevig. Zij denken, dat ze de ‘oaa’-klank laten horen. De opeenvolging van de medeklinkers ‘ksplw’ is ook niet gemakkelijk. Het lijkt ons wel wat vitterig de ‘exploteren’-uitspraak als een grove fout te verwerpen. ‘Exploit’ (acte waarbij een deurwaarder aanzegging doet van een dagvaarding, vonnis e.d.) is al een zeer oude ontlening. Vroeger kwam het woord voor in de betekenis van ‘heldendaad’ of ‘krijgsbedrijf’. Het werd (en wordt) veelvuldig geschreven als ‘exploot’. Deze laatste uitspraak is zeker nu de enig juiste. Woorden als ‘illusoir’ zitten nog niet voldoende in het gehoor vast, men twijfelt wel eens. Zoekt U bijv. in Van Haeringen's Woordenboek (het zg. Kramers' Woordenboek) eens op ‘illusoir’, ‘notoir’ en ‘suppletoir’. Bij het eerste staat als uitspraak ‘-zwaar’, bij het tweede ‘-oor’, bij het derde ‘-twaar of -toor’! De oorzaak van de onzekerheid is volgens ons gelegen in de verbogen positie, die het Franse woord een Nederlandse uitgang bezorgt. ‘De illusoire voordelen’, ‘een notoire bedrieger’, ‘een suppletoire begroting’. Wij zeggen in alle drie deze gevallen een o en voelen ons heel wel daarbij.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd