Onze Taal. Jaargang 20

Materieel of materiaal?

Een abonné las in een prijscourant van een kabelfabriek het woord ‘hoogspanningsmaterieel’ en vraagt ons nu of het niet ‘hoogspanningsmateriaal’ moet zijn.

Materiaal kan afkomstig zijn van het Franse matérial, thans alleen nog in het meervoud bekend (matériaux). Het kan echter ook een directe afleiding zijn van het Latijnse materialis. Vroeger kwam materiaal als bijvoeglijk naamwoord voor in de betekenis van: stoffelijk, niet geestelijk. Tegenwoordig wordt het echter alleen als zelfstandig naamwoord gebezigd, en wel in verschillende betekenissen.

Er kan mee bedoeld worden: grondstof, stof, waarvan iets gemaakt is, b.v.: ‘De prijs dier goederen zal saâmgesteld wezen 1e uit de waarde van het materiaal, 2e uit het bedrag der loonen’. ‘Er wordt tegenwoordig weinig gebouwd: de materialen zijn te duur’. In het laatste voorbeeld worden speciaal bouwmaterialen als hout, steen, ijzer, kalk e.d. bedoeld. In de betekenis van bouwstoffen kan het woord eveneens voor geestelijk werk worden gebruikt, b.v.: ‘Hij wil een proefschrift schrijven, maar beschikt nog over te weinig materiaal’.

Materiaal kan echter ook in een andere betekenis voorkomen, met name: benodigdheden tot de vervulling van een dienst of een werkzaamheid. Zo wordt het gewoonlijk in het meervoud gebezigd en kan het, al naar gelang het verband, waarin het voorkomt, verschillende zaken aanduiden, b.v. oorlogs- of legerbehoeften, scheepsbenodigdheden, schrijfbehoeften. Doch in deze betekenis mag het worden vervangen door het van het Franse matérial afkomstige materieel. In tegenstelling met materialen vindt men dit alleen in het enkelvoud, b.v.: ‘Al het overige geschut, munitie, legertuig - het materieel van drie legers - lag rondom Vittoria’.

Het is nu maar de vraag, wat met hoogspanningsmaterieel bedoeld wordt. Zijn het de grond- of bouwstoffen van de hoogspanning? Dan zou inderdaad hoogspanningsmateriaal beter zijn. Alleen in West-Vlaanderen kan materieel ook bouwstoffen betekenen; het wordt daar zelfs in het meervoud gebezigd. Wordt echter met hoogspanningsmaterieel bedoeld alles wat bij de hoogspanning nodig is, dan is het woord juist. Hoogspanningsmaterialen is dan ook goed, maar hoog-

[p. 44]

spanningsmateriaal niet. Om het verschil duidelijk te maken zullen wij een voorbeeld noemen.

De steen, het hout, het ijzer enz., waarvan een huis gemaakt wordt, kan men bouwmateriaal noemen, niet bouwmaterieel. Maar hamers, beitels, zagen, ladders, kortom de gereedschappen, die men voor het bouwen nodig heeft, kan men bouwmaterieel noemen. Ook wel bouwmaterialen, maar hiermee kunnen evengoed de bouwstoffen: steen, hout, enz. bedoeld worden, zodat wij ter voorkoming van misverstand de voorkeur geven aan bouwmaterieel.

Wij hopen hiermee het onderscheid tussen materiaal en materieel voldoende te hebben aangeduid en laten de beslissing, welk woord hier gebezigd moet worden, nu gaarne aan den electro-technicus over.