Onze Taal. Jaargang 19

Kabinet en regering

Wij hebben moeilijkheden. Dat gebeurt vaak. Wij zeggen het niet altijd. Zo zijn wij, bescheiden als wij zijn (hetgeen wel blijkt uit deze opmerking). Goed, wij zeggen het niet altijd, maar nu willen wij onze moeilijkheden delen met de lezers, de deskundigen, met ieder, die belangstelt in onze taal (zonder hoofdletters). Wij hebben moeilijkheden met het hoogste gezag in Nederland. Dat heeft ons doen weifelen, maar wij geloven, dat het hoge woord eruit moet.

Wanneer de Kroon en de regering stukken wisselen, gebruiken zij andere woorden, om een afschrift te waarmerken. De directeur van het Kabinet van Hare Majesteit de Koningin, mej. mr. Tellegen, schrijft altijd, wanneer een afschrift van een staatsstuk aan de regering wordt gestuurd, ‘accordeert met deszelfs origineel’. De ministeries echter schrijven, wanneer een afschrift wordt gestuurd, ‘overeenkomstig het oorspronkelijke’.

Nu begrijpen allen, die belangstellen in onze taal, meteen onze moeilijkheden. Ten eerste: hoe weten wij dat? Wij hebben nog nooit een afschrift van een staatsstuk onder de ogen gehad, noch een, dat van de Kroon naar de regering werd gezonden, noch een, dat van regeringswege naar de Kroon ging. Toch is het algemeen bekend, dat van de zijde van het Kabinet wordt vastgehouden aan een verouderde formule, terwijl de regering, althans in den aanhef van afschriften van staatsstukken, onberispelijk Nederlands schrijft. Ten tweede: mogen wij een opmerking hierover wel maken, zonder onhoffelijk te worden tegenover de Kroon? De vraag stellende, hebben wij haar, al schrijvende, beantwoord: wij geloven de vrijheid te mogen nemen, op dit merkwaardig verschil in de formule (en nog meer op de hardnekkigheid, waarmede Kroon en regering aan de eigen formule vasthouden) de aandacht te mogen vestigen, zonder onhoffelijk te zijn, tegenover wie ook.

Nederland kent de Koningin als een Vrouwe, die wars is van verouderde gewoonten en zaken. De opvoeding der Prinsessen in de modernste school van Nederland niet alleen, doch ook vrijwel elk persoonlijk woord van Hare Majesteit zelve getuigt daarvan. Koningin Juliana zal vermoedelijk de formule, gebruikt in de afschriften van het Kabinet en van de regering, nimmer persoonlijk onder de ogen krijgen, wel de oorspronkelijke stukken. Het verschil in het gebruik van de oude (op zichzelf zeer indrukwekkende) en de nieuwe (niet minder welsprekende) formule is niet zo belangrijk. Het wordt gehand-

[p. 43]

haafd in een wel zeer beperkten kring. Toch zou het een vreugde zijn voor Onze Taal (met hoofdletters), indien ook in de stukken, welke uitgaan van het Kabinet, de uitdrukking werd gebezigd, de Nederlandse uitdrukking, door de regering ingevoerd. Zij is - in dezen tijd - de enige juiste. Wij gevoelen voor handhaving van een zekere traditie. De taal echter spreekt ons zo onmiddellijk èn persoonlijk aan, dat wij elkander niet meer kunnen benaderen noch schrijven in de taal van een of meer eeuwen geleden.

Hare Majesteit en Derzelver Kabinet mogen het ons vergeven, deze opmerking te hebben gemaakt. En nu wij ons toch aan een zekere vrijmoedigheid bezondigen, waarom mag een dame, die aan het hoofd geplaatst is van het Kabinet van Hare Majesteit niet directrice worden genoemd, of hoofd? Voor een vrouwelijke notaris of burgemeester hebben wij geen andere ambtelijke aanduiding in onze taal. De directrice (van ziekenhuizen, leeszalen, en tal van openbare en particuliere inrichtingen) is taalkundig echter een algemeen erkende figuur. Zou ook een wijziging in de titulatuur in overweging mogen worden gegeven, zonder al te ondeugend te worden geacht? De wet zit ons hier waarschijnlijk dwars, die van een directeur spreekt en niet van een directrice heeft durven dromen, maar nu ja, er zijn meer wetten verouderd, die vernieuwd zijn. Moet men een wet naar den letter of naar den geest nemen? Is de directrice niet degeen, die wij bedoelen, als de wet van den directeur spreekt?