Regelmatig
Bij het lezen van allerlei geschriften is het mij in den laatsten tijd opgevallen dat het woord ‘geregeld’ langzamerhand tot de vergeten woorden schijnt te gaan behooren en meer en meer door ‘regelmatig’ wordt verdrongen. In een Vlaamsch vakblad vond ik op één bladzijde driemaal ‘regelmatig’ waar het ‘geregeld’ had moeten zijn. Ook bij onze Zuidelijke buren schijnt door den invloed van het Duitsch het verschil in beteekenis tusschen de beide woorden niet meer gevoeld te worden. Zelfs in het F[...]sch heeft men al een woord naar het model van ‘regelmässig’ gefabriceerd, en ik heb het zien gebruiken als vertaling van het Ned. ‘geregeld’. Dat is dus een taalverrijking die op taalverarming uitdraait.
Bu.
Het doet ons genoegen dat de geachte inzender nog eens de aandacht vestigt op dit misbruik. Inderdaad, ‘regelmatig’ is aan het veld winnen, zoo zelfs, dat ‘geregeld’ ongebruikelijk schijnt te worden. ‘... kwam in Amsterdam het verlangen naar regelmatige congressen tot uiting’, lezen wij in de krant; en even verder: ‘Hoewel het aantal aanhangers van deze politiek nog betrekkelijk klein is, is dit toch regelmatig en gestadig uitgebreid sedert het einde van de oorlog’.
Het getuigt van weinig zorgvuldigheid bij het hanteeren van de taal, dit gebruik van regelmatig voor geregeld.
Wij doen het beste door ‘regelmatig’ alleen dan te gebruiken, wanneer er sprake is van een werking die niet door den menschelijken wil geregeld is. Bv.: Het ‘regelmatig’ getik van de klok. De ‘regelmatige’ opvolging der jaargetijden. Wat ‘regelmatig’ gebeurt, moet o.i. altijd iets automatisch' zijn. Oneigenlijk kan men het ook wel van menschelijke handelingen zeggen, maar dan geschiedt dat, omdat men het machinale er van wil doen uitkomen.
Men doet iets ‘geregeld’, wanneer men zich daarvoor vaste tijden heeft gezet. Uit den aard der zaak behoeven dan de tusschenpoozen tusschen twee opeenvolgende handelingen niet altijd even groot te wezen, wat bij ‘regelmatige’ handelingen wel het geval is. In een ruimer opvatting wordt ‘geregeld’ vervolgens ook gebezigd voor ‘telkens weer’, bv.: Dat kind komt geregeld te laat op school. Bezigt men in datzelfde zinnetje ‘regelmatig’, dan geeft men daarmee een zekere ironie te kennen.
Laat ons dit ‘regelmatig’ met argwaan beschouwen; tien tegen een dat wij het verkeerd gebruiken. En laat ons voorloopig maar, om ons te waarschuwen, den klemtoon op de eerste lettergreep leggen: régelmatig. Régelmatig, régelmässig.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd