Onze Taal. Jaargang 14

Verhoudingen

- ‘Hij leefde in bescheiden verhoudingen’. Een voorbeeld alweer van klakkelooze, onnadenkende ‘vertaling’ uit het Duitsch. Zoo gemakkelijk, nietwaar? ‘Verhältnis’ is ‘verhouding’, dus ‘Verhältnisse’ is ‘verhoudingen’. Het is heelemaal niet waar; hd. ‘Verhältnisse’ (in bv.: er lebt in dürftigen, gedrückten, ärmlichen Verhältnissen) wordt in onze taal weergegeven met ‘omstandigheden’. ‘Seine Verhältnisse erlauben ihm solche Ausgaben’: niet zijn ‘verhoudingen’ (de verhouding van de lengte van zijn neus tot die van zijn armen, bv.) veroorloven hem zulke uitgaven, maar zijn omstandigheden.

Omgekeerd: als wij onze ‘bescheiden omstandigheden’ in het Duitsch willen vertalen, moeten wij ons vooraf even goed rekenschap geven van de waarde, in dezen zin, van dit ‘bescheiden’. Het is niet het ‘bescheiden’ uit ‘Erentfeste, vroome, voorsienige, seer bescheidene Heeren’ of uit ‘Ghy Heeren...., wilt met bescheyden reden Verdelghen dese twist’; ook niet het ‘bescheiden’ uit ‘Gy huysknechten zijt met alle vreese onderdanigh den heeren, niet alleen den goeden ende bescheydenen, maer oock den harden’; evenmin is het ons bescheiden, in de beteekenis van: geen te hooge gedachten van zich zelf hebbende, en

[p. 7]

zich dienovereenkomstig gedragende, niet te vrijmoedig, zonder eenige aanmatiging. Neen, dit bescheiden is een euphemisme, een verzachtende uitdrukking voor: armelijk. Kent het Duitsch ‘bescheiden’ in deze beteekenis ook? Duden wel; die spreekt van: bescheidener (geringer) Lohn; bescheidenes (einfaches) Essen; in bescheidenem Masse; - maar lang niet overal in Duitschland kent men bescheiden ook deze beteekenis toe. Het is dus opletten; opletten bij het vertalen uit het Nederlandsch in het Duitsch, dat het geen gek Duitsch wordt (hoewel een vreemdeling uiteraard veel vergeven wordt), oppassen vooral bij het vertalen uit het Duitsch in onze taal, dat het geen gek Nederlandsch wordt. Want dat is voor een Nederlander onvergeeflijk!