[Vragen]
§§ - Een allerzonderlingst woord, dat zijn eigen dood wel sterven zal. Wij begrijpen ook volstrekt niet waarvoor het noodig zou zijn. Zeg: den winkel deelen met, of desnoods: winkeldeelen, in één woord.
‘Het artikel Nederlandsche Geslachtsnamen in de aflevering van April 1943 brengt mij op de gedachte U te vragen, of de “ingh” in de naam Mouringh ook op gelijke wijze is ontstaan als in het artikel beschreven. De naam Mouringh werd, zooals U bekend zal zijn, door Constantijn Huygens in zijn bekende gedicht “Scheepspraet” gebruikt voor Prins Maurits. Voor zoover mij bekend is, is de naam Maurits oorspronkelijk een Moorsche naam, zoodat Mouringh zou kunnen beteekenen Morenzoon. Mocht U iets naders bekend zijn over het ontstaan van de naam Mouringh dan zoudt U mij een groot genoegen doen mij dit mede te deelen.’
§§ - In zeer oude bronnen voor de geschiedenis van Duitschland (Karolingischen tijd) komt de vorm Mauring, Moring, Morinc al voor. Dit zal wel op afkomst van een Moor wijzen, dus patronymicum zijn. De naam van Prins Maurits, Moritz in Duitsche brieven van zijn verwanten (veelal op zijn Fransch genoemd, en zich noemend, Maurice de Nassau) zal stellig ontstaan zijn uit lat. Mauritius, ‘Moorsch’, afleiding van Maurus: Moor. Vooral de heilige Mauritius (op het einde van de derde eeuw als Romeinsch veldheer, Christen, met tallooze soldaten, onder zijn bevel staand, om zijn geloof door den Keizer gedood) heeft bekendheid verkregen. Waarschijnlijk is de naam wel onder de voorouders van den prins aan dezen ontleend (door zijn grootvader Maurits of een voorganger). Vermoedelijk heeft men reeds vóór Huygens in Duitschland of Nederland den laatsten naam af en toe vervangen door den eersten: ook in de 16de eeuw was er reeds liefhebberij voor het onderzoek van de oudste Duitsche en Germaansche geschiedenis. Men hield veel van zinrijke naamspelingen.
‘Het is bij ons gewoonte onder een brief, waarover zal kunnen worden getelefoneerd, de naam te zetten van dengene die met de behandeling van die zaak is belast. Wij schrijven dan: telefonische inlichtingen Hr.....; deze zaak is opgedragen aan....; of wordt behandeld door....
De Duitsers kennen hiervoor echter één woord: Sachbearbeiter. Onze vraag is: bestaat hiervoor een Nederlands woord?’
§§ - Alweer dat streven om een begrip, dat in een vreemde taal met één woord wordt uitgedrukt, in onze taal ook met één woord weer te geven. Dat is in veel gevallen een onmogelijke eisch. Het Duitsch (want het betreft deze taal, niet zoozeer andere vreemde talen) doet nu eenmaal méér met samenstellingen af dan eenige andere germaansche taal, óók dan het Nederlandsch. Waarom zou het niet goed zijn te zeggen: deze zaak wordt behandeld door...? Te lang? - dan: wordt behandeld door, of, nog korter: behandeld door...; 13 letters tegenover de 14 van Sachbearbeiter. En het zegt precies hetzelfde.
‘In een officieele mededeeling vind ik het woord: machineponsster, met dubbele s. Dit wordt natuurlijk verklaard aldus: De stam van het werkwoord is “pons”, de uitgang voor het vrouwelijke is “ster”, dus pons-ster. Maar wij kennen in onze taal toch geen dubbele s waar deze niet noodig is?’
§§ - In samenstellingen kan -ss heel goed samentreffen: oorlogsschip, baasspelen. In afleidingen vereenvoudigt men ze echter; het geval kan zich voordoen bij -ste (overtr. trap), -ster, -sche (-sch): valschte, kraste, dwaaste, booste, wijste, frischte, malschte, vervalschter, arenleester, (kousenmaaster?), aanwijster, uitpluister; Parijsche, Chineesche. Dus: ponster.
Besmettelijke eentjesziekte (unitis anatis cerebrospinalis) - Kenmerkend verschijnsel: behoort tot één...; fatale ontwikkeling: keuze uit één... ‘De leden van het Algemeen Ziekenfonds, ingeschreven op wijlen Dr. X., moeten ingevolge art. 24 van het Huish. Regl. keuze doen uit één der overige deelnemers-huisartsen van het fonds.’
Gemakkelijke keuze!
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd