Onze Taal. Jaargang 11

[p. 84]

Archaïsmen bij Van Lennep.

Scharmoes

- Bij de vele eigenschappen, die karakteristiek geacht werden voor onzen vriend, komt thans nog: vlugheid, behendigheid. Edmond Rostand laat Cyrano de Bergerac zeggen: Je jette avec grâce mon feutre... Elégant comme Céladon, Agile comme Scaramouche...

En Dordrecht bericht ons dat Scharmoes daar ter plaatse nog springlevend is, en wel in den zeer sympathieken vorm van Sinterklaasvrijers. Niet dat elke sinterklaasvrijer een scharmoes is; verre van daar. Om aanspraak te maken op dezen eeretitel moet de pop 3 cm dik zijn; dan eerst is hij gerechtigd tot het voeren van den naam ‘scharmoes’.

Alleen in Dordrecht, zouden wij willen vragen; of ook elders? Zou de benaming uit den tijd van de Fransche overheersching zijn blijven hangen? Weet een van onze lezers ons iets te vertellen over de historie van het woord in deze beteekenis? Komt het in de beteekenis ‘speculaaspop’ in de literatuur voor?

Oppassen

- U vraagt: ‘... hoort men wel eens gewagen van het “oppassen” van een jongedame wanneer men bedoelt: “haar het hof maken”?’ Als mijn geheugen mij niet in den steek laat gebruikt men in Twente het woord oppassen voor: ontmoeten of opwachten op een afgesproken plaats; een element van elke vrijage.

j.h.l.

Kediezen

- Professor Wille, lid van onzen Raad van Deskundigen, wien wij om een oordeel vroegen, heeft ons dat uitvoerig gemeld en wij danken hem al vast zeer hartelijk voor de niet geringe moeite (zelfs van plaatselijk onderzoek) die hij zich heeft getroost. Het resultaat hopen wij weer te geven in het volgende nummer. Thans vermelden wij slechts dat, volgens den brief van Prof. W., ‘kediezen’ al in den tijd van Van Lennep een oud woord was en gebruikt werd in den zin van aanmerking maken of afsnauwen. Men vindt het al in 1626 en 1685.

e.

* Rad

- Bij het artikeltje van E. moge ik opmerken, dat mij weliswaar niet het woord ‘rad’ voor rijksdaalder bekend is, maar wel ‘achterrad’ of ‘achterwiel’, dat ik in mijn jeugd mijn moeder wel heb hooren gebruiken. De beeldspraak is duidelijk: tegenover den (kleineren) gulden werd de rijksdaalder aldus genoemd, daar het achterwiel van een wagen immers gemeenlijk grooter is dan het voorwiel.

‘... dat Klaasje Zevenster, niet alleen als zedenmaar ook als taalbeeld van den tijd van ongeveer een eeuw geleden, o.i. waarlijk monumentaal mag heeten.’

⦶ Inderdaad; van ruim een eeuw, gerekend van v. L.'s studententijd, bijna een eeuw, gerekend naar den tijd waarin Klaasje Zevenster werd geschreven.