Onze Taal. Jaargang 9

Van onze leden.

Overtollig

- Een restaurant adverteert: ‘In overtollige hoeveelheid worden U de kostelijkste spijzen opgediend’. ‘U’ moet hier zijn ‘voor U’ en ‘overtollig’ moet zijn ‘overvloedig’; wanneer men heel sterk den nadruk wil leggen op dien overvloed, kan men spreken van ‘overdadige hoeveelheid’. ‘Hoofsche leckerny, En overdaed van spijs’ (Vondel). ‘Dat je ze behoeft te tracteeren met zo veel overdaad’ (Langendijk). ‘Overtollig’ heeft in het tegenwoordig spraakgebruik de beteekenis van ‘overbodig’, ‘onnoodig’, dikwijls met het bijdenkbeeld aan het onnutte en onwenschelijke der aanwezigheid van iets of iemand. ‘Nu! ik zal U verlossen van mijn overtollig gezelschap: ik ga al’ (Van Lennep). ‘Uwe tegenwoordigheid is hier overtollig’ (Bosboom-Toussaint).

Stootstijl

- Een van onze leden vestigt de aandacht op den z.g.n. stootstijl, die, naar hij meent te hebben opgemerkt, meer en meer wordt toegepast. ‘Het is heden mooi weer. Wat ik prettig vind.’

Nog steeds: ‘boeken’

- ‘Fliedners collectereis naar Holland heeft succes geboekt.’ Als men nu nog maar Fliedner zelf die ‘boeking’ had laten verrichten, zou het nog wat geweest zijn, maar toegepast op zijn reis wordt dit boeken toch een woord zonder inhoud.

Wat een kinderachtig spel is dit toch!

Aantergen

- Een dagblad-artikel gewaagt: ‘Wie de beweegkrachten herleidt dier knetterende epopee onzer aangetergde maar scherp tegentrompettende vrijheid, twijfelt niet... enz.’ Wij voor ons twijfelen niet aan de aantergende kracht van dezen kletterenden literairen bombast.

W.D.

[p. 36]

Tot mijn genoegen zie ik dat er meer leden zijn die er lijstjes op na houden van zonden tegen de taal, in gedrukte publicaties begaan. De heer Sanders heeft gelijk; de onnauwkeurigheden (beleefd uitgedrukt!) op taalgebied, welke onze groote dagbladen de wereld inzenden, doen vreezen dat deze organen van openbare voorlichting het ook op ander terrein zoo nauw niet nemen zullen. Intusschen is het toch wel heel erg dat zij de taal zoo verwaarloozen; dat zij het verschil tusschen hen en hun (pers. vnw.) en tusschen hun en haar (bez. vnw.) niet in het oog houden, evenmin dat tusschen scheidb. en onscheidb. samengest. werkw. (te overleggen en over te leggen, te overhalen i.p.v. over te halen), evenmin het verschil tusschen leiden en lijden (iemand die een dubbel leven leed), dat tusschen rede en reden (een anti-kapitalistische reden, geen zetfout blijkbaar), tusschen rechterlijk en rechtelijk (staatsrechterlijk), tusschen kunst en kunde (onbevoegd uitoefenen der geneeskunde, standaardfout in de kranten), tusschen sterke en zwakke werkw. (bestrijdde i.p.v. bestreed) enz. enz.

En welk een armoede op stijlgebied! Wij ‘huizen’ midden in een prachtigen nazomer, schreef een krant; iemand speelt een vooraanstaande rol of neemt een vooraanstaande plaats in (standaard stijlbloempjes). Ik las eens iets over een ‘Drentsche ondermelkvereeniging’; het jargon der beursberichten is eenvoudig onleesbaar.

Vroeger was journalistiek een litterair beroep, tegenwoordig schijnen de jongelui met slechte cijfers voor Nederlandsch er zich bij voorkeur op toe te leggen. Of is er in het algemeen weinig algemeene ontwikkeling meer voor noodig? Ik heb ook wel eens aangeteekend wat ik alzoo in groote dagbladen las op het gebied van algemeene voorlichting en heb mij afgevraagd of wij inderdaad een welonderwezen, een belezen, een intelligent volk, een zeevarende en koloniale natie zijn.

Hoe komt b.v. een van onze groote dagbladen er toe, ter gelegenheid eener herdenking, iets te laten schrijven over het Nederlandsche aandeel in de ontdekking van Australië, door iemand (geen deskundige natuurlijk) die blijk geeft niet eens te weten hoe de V.O.C. georganiseerd was?

Hieronder iets uit mijn knipselalbum; misschien heb ik er al eens eerder voor O.T. uit geput en kom ik dus met herhalingen voor den dag.

MENKMAN.

Geschiedenis.

- Abel Jansz. Tasman in 1633 voor het eerst door de Kamer van Koophandel van Amsterdam naar Indië uitgezonden; - Prins Willem II, in 1526 geboren, dankte de waardgelders af; - Benjamin Franklin, de beroemde president der V.S.; - De heilige Thomas à Kempis (Thomas van Aquino bedoeld?); - Niet de Staten, maar gij, gij, gij, zei Alva tot Willem van Oranje.

Litteratuur.

- Gulliver's reizen van Defoe; - Phileas Fogg en het stoompaard.

Aardrijkskunde.

- Onder het hoofd Zuid Afrika berichten uit Columbië (m.z. Colombia, Zuid Amerika) en uit Venezuela (Zuid Amerika); - Onder het hoofd Engelsch Indië een bericht uit Britsch Guyana (Zuid Amerika); - Onder het hoofd Engeland (d.i. dus een der drie onderdeelen van The United Kingdom) berichten uit Britsch Indië en uit den Ierschen Vrijstaat; - Onder het hoofd Midden Amerika berichten uit Argentinië (Zuid Amerika); - Onder het hoofd Zuid Amerika berichten uit Mexico (Noord Amerika, in de aardrijkskunde ook wel tot Midden Amerika gerekend); - Demerary, hoofdstad van Britsch Guyana (Demerary is een der drie counties van Britsch Guyana, hoofdstad Georgetown); - San Domingo (naar het Engelsch, standaardfout), moet zijn Santo Domingo (de taal der Dominicaansche republiek is Spaansch en altijd Spaansch geweest; Santo mag altijd afgekort worden tot San, behalve in Santo Tomás en Santo Domingo); - Canarische en Kaapverdische eilanden Spaansch (de Kaapverdische zijn Portugeesch en altijd Portugeesch geweest); - Bericht uit Saint Jean (Porto Rico, dat na den Spaansch-Amerikaanschen oorlog aan de V.S. overgegaan is); de hoofdstad heet nog steeds San Juan, maar de berichten komen van de Compagnie française des Cables télégrafiques; - op Nederlandsch Indië (alsof het één eiland ware); - Het dorp Salt Lake City (Utah), n.b. is de hoofdstad van den Staat Utah; - De staat Ontario (het Canadeesche dominion is verdeeld in provinces); - Monrovia, haven in de Congo (neen in Liberia); - Guayaquil in Venezuela (neen, in Ecuador, aan den anderen kant van Zuid Amerika); - Kentucky in Centraal Amerika (neen, in Noord Amerika, een der middle western states van de V.S.); - New-Yersey, moet zijn New Jersey.

Militair.

- Kwartier meesters, waar duidelijk sprake is van kwartiermakers.

Marine.

- Kapitein in plaats van commandant; - Kapitein in plaats van Kapitein t. Zee; - Luitenant in plaats van Luitenant t. Zee; - Bestukking van een oorlogsschip in plaats van bewapening; - Torpedo jager in plaats van torpedobootjager; - Mess room in plaats van longroom.

Scheepvaart.

- Schepen welke zeilrêe liggen (n.b. te Rotterdam, waar zelden of nooit een zeilschip komt); - Het anker kappen (lichten); - Een droogdok dat naar Australië verhaald wordt (gesleept, overgebracht); - Stokers en trammers; - Ketelhuis (van een stoomschip) in plaats van ketelruim; - Praairapport (n.b. rapport aangaande gezondheidstoestand a.b., bij aankomst aan den havenarts ingediend); - Wachtmeester in plaats van kwartiermeester van de wacht; - Matrozen die op de ra van een zeilschip aan het kalefaten zijn (n.b. volgens plaatje zeilen bergen); - Het stoomschip...., terwijl het plaatje, blijkens den schoorsteen, duidelijk een motorschip vertoont; - De Fransche treiler..., terwijl het schip, blijkens het plaatje, heelemaal geen treiler, maar waarschijnlijk een tankschip is.

Koloniaal.

- De kolonie Suriname omvat het grondgebied bekend onder de benaming Nederlandsch Guinea; - Japanners als kolonisten in Suriname (Javanen); - Vezels der klapperboomen als copra bewerkt.

Vreemde talen.

- Pulcheria, een geliefde drank in Mexico (een pulcheria is in Spaansche landen een kroeg, waar pulque getapt wordt); - Liquor (sterke drank) vertaald met likeur; - Police officer vertaald met politie-officier; - Shipping clerks vertaald met boodschaploopers, in een feuilleton; - Een pence in plaats van een penny; - Semi circle vertaald met halfcirkel; - Test onderzoek als vertaling van test.

Varia.

- Amerikaansche onderdanen; - Revolvers als naam voor alle handvuurwapenen; - Mechanische pistolen in plaats van automatische pistolen.