De Nederlandsche taal in Nederlandsch-Indië.
Kind hou toch je jurkje net,
mors niet zoo op je servet!
De mooie jurk van onze taal wordt in Indië, waar men zich toch zoo dikwerf verkleedt, maar al te vaak besmeurd. Misschien wel onder den invloed van de Duitsche en Zwitsersche planters zijn ettelijke germanismen en andere barbarismen binnengedrongen. Ik noem er enkele, voorkomend in officieele brieven, die men knarsetandend leest.
MIDDELS, zoowel in de beteekenis van ‘door middel van’ als in die van ‘door bemiddeling van’.
Men wachte zich voor purisme. Wanneer ik liever ‘buitengesloten’ zeg dan ‘uitgesloten’, geef ik grif toe dat dit laatste woord goed Nederlandsch is, en met de leden van ons genootschap, die gaarne den uitgang -isch vervangen door -iek, - ‘fotografiek’ b.v. zou ik een raar woord vinden; electriek klinkt daarentegen wel aardig 19e eeuwsch - ga ik niet mede. Het valt echter te betreuren dat een schertsende opmerking aan een hoog geplaatsten vertegenwoordiger van een bekende vennootschap onvoldoende is om hem van het gebruik van ‘middels’ te weerhouden. Het is korter....
ONDERSTREPEN in: ‘de vergadering onderstreept dit inzicht’ in plaats van ‘beaamt’, ‘gaat accoord met’. Of stonden de leden met hun potlood klaar?
MET TERUGZICHT OP. Ik heb het heusch gelezen....
TOL. Uw lid is reeds zoolang in het buitenland werkzaam, dat hij niet weet of dit woord, dat in zijn geest behoort bij heffingen van de bestuurders van voertuigen op sommige wegen van ons land, ‘douane’ heeft vervangen. Het zweemt mij te veel naar ‘Zoll’.
Tot de groep vreemdsoortige uitdrukkingen en barbarismen behoort ZICH REALISEEREN, een vorm dien men sedert eenigen tijd ook in de Nederlandsche pers tegenkomt. Gelijk een Franschman zich wel eens vergist door ‘se rappeler’ met ‘de’ te bezigen, naar analogie van ‘se souvenir de’, zoo speelt diengene, die de uitdrukking ‘zich realiseeren’ gebruikt, waarschijnlijk door het hoofd: ‘zich indenken’.
STOOMER, voor stoomschip, stoomboot (Eng. steamer).
PAS, REISPAS. Dat het Nederlandsche ‘paspoort’ wel in de wandeling wordt afgekort tot ‘pas’ is begrijpelijk, maar gevaarlijk wanneer het wordt beschouwd als afkorting van ‘reispas’, een germanisme.
G.B.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd