Onze Taal. Jaargang 8

[p. 16]

Technische taal.

Van den schrijver van een boek over Scheepswerktuigkunde ontvingen wij een reeks opmerkingen ten aanzien van de taal, in gebruik bij de beoefenaars van deze techniek, aan welke wij, verdeeld over eenige afleveringen, gaarne een plaats geven.

Germanismen.

Druklucht (voorverdichte lucht); met druklucht opladen. Opladen (Eng. supercharging): vullen met voorverdichte lucht. Opgeladen motoren.

Aandrijven, afdichten, aanspennen, omrekenen; afstellen;

Dit bedrag wordt om 3 mm vermeerderd;

De gedachte ligt voor, dat...

Deze bewerking stamt uit het jaar...

Zij bestaat overwegend uit...

Zij behooren alle tot dezelfde soort, uitgenomen...

Deze beschouwingen zijn ontnomen aan.... (Daarentegen in hetzelfde boek: Een deel van de lucht wordt aan de machinekamer ontleend!);

De druk wordt aangeschreven;

Beduidend grooter; ruim bemeten; ingekapseld;

Grijpen we nu eens terug in den turbinebouw van de laatste jaren;

Het slechte mechanische nuttige effect is terug te voeren op... De loopvlakken warmen op;

De indicateurzuiger stoot in top aan; de rol, die door de nok wordt aangestooten;

De zuiger geeft de uitlaatpoorten vrij;

Een hulpwerktuig in bedrijfsvaardige reserve;

De afgenomen arbeid;

Het cilinderaantal; de eigenweerstand van de machine; de dubbelwerking bij motoren; het dagverbruik; bij weergebruik; de elementair-analyse; fijnkool, reinkool, vetkool en magerkool; normaalbarometerstand; vollast en leegloop; een veerbelaste klep; riemgedreven compressoren; watergekoelde ruimten; een hoogvluchtige vloeistof; hoogdruk-, middeldruk- en laagdrukmotoren; een blindflens; nieuwbouw; hoekgetrouw; laagvoltagelampen; langslagmotoren; terugkoeling; ruwolie; speciaalstaal; speciaalconstructie; diagonaalstangen; zwakveerdiagram; kleinindustrie; voldrukmachine (zie 5/6); Het deksel is ingericht voor de opname van verschillende organen; onder aanname, dat...; afgave van warmte (eenmaal zelfs gelezen: opzage van abonnementen; niet eens Duitsch); toename der snelheid; vereenvoudigde aannamen; na wegname van; met inachtname van;

Opbouw (voor bouw of bouwwijze); ombouw; omrekenen; motoren voor inbouw in schepen; omschakelaar;

Het hangen blijven van de klep;

Een proefstand; manoeuvreerstand (standplaats);

Het aanpakken van den motor;

Spitsbelastingen van de dynamo op zee;

De aan deze machines gemeten nuttige effecten;

Het mechanisch nuttig effect beloopt 72-75%;

Een lang doorgevoerde beproeving;

Bij een gegeven arbeidsproces hangen alle optredende gastemperaturen volgens vaste wetten samen;

Deze motoren worden met de asleiding gekoppeld;

Vermeld moet worden bij welke temperatuur het volume is te rekenen; voorzorgsmaatregelen, die in acht zijn te nemen;

De pompen nemen de normale werking weer op;

De bogen overdekken elkaar;

De zuiger heeft zijn slag aangevangen;

De machine is volkomen uitgebalanceerd;

Men moet de uitkomsten benutten, die maatgevend zijn;

De bouw werd opgenomen;

Howdensche trek; Foucaultsche stroomen; Fraunhofersche lijnen; Hittorfsche overvoeringsgetallen; Joulesche warmte; Bourdonsche buis (tegenwoordig: Bourdonse buis); enz. Maar: Papiniaansche pot.

Zekerheidscoëfficient; zekeringen (smeltveiligheden...?)

Het kritisch(e) toerental;

Een stilvallende motor;

Afwarmte; afgassen; afgasketel; afgasturbine;

Lagers; gelagerd; lagerschalen; rol- en kogellagers (hierover aanstonds meer);

Er wordt minder warmte aan het koelwater overgedragen; Deze luchtoverschotten mogen bepaalde grenzen niet onderschrijden;

Een dergelijke nok veroorlooft een (het?) snel openen en sluiten van de klep;

Motorische olie (over motorische voortstuwing aanstonds meer);

Deze motor houdt tevens de vriesmachine gaande;

Elke omvormer kan 125kV afgeven en in normale gevallen in de stroombehoefte voorzien;

De pompen kunnen elk 20 m³/h verzetten;

Olie van verschillende verbrandingswaarden;

Anglicismen.

Geforceerde trek (forced draught, soms aangeduid met draught of draf; in de taal der stokers: gefoxeerde draftrek); Een hàndel, dat...; een handle, die...; twee handels; het brandstofhandel (hefboom voor het regelen van den olietoevoer bij een Dieselmotor); een hendel; echter nog niet gelezen: een händel);

Een briekwaaier (break wire; stalen tros voor vastzetten roer);

Donkeyman (uitspraak ‘man’ als in Nederlandsch);

Leggo! (Let go!);

Drainen (drogen);

Drainkraan (aftapkraan); bij drainkraan niet lachen, bij aftapcock wèl lachen;

Roosterbaren (roosterstaven);

Foksel (forecastle, fo'c'sle; vooronder);

Gàngwee (gangway; staatsietrap; valreep);

Mànropen (man ropes; màntouwen);

Afnokken (eindigen);

Brisspees (bridge space; ruimte onder de brug, bestemd, naar mij verteld is, voor het stuwen van hadji's en andere lading);

Kommer (coaming, afkorting van hatch coaming, rand van een luik);

Veter (elevator);

In de midships;

Torn toe (beginnen met de werkzaamheden);

fjoele (insmeren met brandstofolie, fuel);

Recht up and down;

Hieuw away!

Opslekken (loos geven), (to slack);

Het bodddemdiagram (bottom); de zuiger staat in bodddem;

Toebloks (vaak figuurlijk gebruikt: hij zit toebloks);

De biels (bilge; lensput);

Het krozèt (the crosshead; kruiskop; kruishoofd? Vgl. keelkop i.p.v. strottenhoofd);

Kofferdam (scheidingsruimte);

Een kurken finder (kurken zak);

Voor- en achterspring (trossen voor het meren van een schip);

Een jijntje verpakken (machinekamer: a joint, pijpverbinding);

Een jijn (aan dek: een gijntuig, takel; hier echter met een willekeurig aantal schijven);

Een glannetje verpakken (bedoeld wordt: een pakkingbus; the gland, het drukstuk, is hiervan een onderdeel); synecdoche;

Het liever, ook wel: het livver (arm, kruk of hefboom op de omzetas; Eng.: a lever);

Enkele gallicismen.

De aide-kok (op passagiersschepen);

Tornier (omzettoestel, tevens torninrichting); hier geplaatst om de Fransche uitspraak, maar vermoedelijk niet eens Fransch;

Avance-hoek (voorloophoek; in verband hiermee nog het Teutonisme: naijlen).

(Wordt vervolgd.)