Vragen van het A.N.V.
De Redactie-commissie van ‘Neerlandia’ heeft ons de volgende vragen gesteld:
1. | Is een uitdrukking als: ‘Ik doe U opmerken’ te veroordeelen? Wij (red. comm.) meenen, dat het werkwoord doen hier overbodig is en te veroordeelen. |
2. | Is vervolmaken te verdedigen? |
3. | Is doormaken een te veroordeelen germanisme? |
4. | Kan petitie door ‘verzoekschrift’ vervangen worden? |
5. | Is uitzonderlijk een goed Nederlandsch woord? |
6. | En te werkstellen? |
Wij hebben dit zestal vragen aan onzen Raad van Deskundigen voorgelegd; ziehier wat de Raad er van zegt:
1. | Werkwoord overbodig? - Accoord. Goed Nederlandsch is: Ik maak U opmerkzaam. - Goed, maar dan zonder ‘U’. - Het heeft wel degelijk causatieve functie en is bovendien beleefder. |
2. | Te verdedigen? - Neen. - Bezwaarlijk. - Soms wel. - Leelijke formatie, even als vervolledigen. |
3. | Te veroordeelen? - Neen. - Niet altijd. - Ja. - Accoord. |
4. | Te vervangen? - Ja. - Mij dunkt van ja. - Niet altijd. - Niet in den zin van de Grondwet: recht van petitie. |
5. | Goed Nederlandsch? - Ja. - Soms wel. - Niet gewenscht. - Neen. |
6. | Goed Nederlandsch? - Ja. - Geen bezwaar. - Soms wel. - Van menschen? ja. |
Nagekomen beoordeeling - 1. Overbodig? Dat zou dan alleen logisch zijn; maar niet alleen de logica beheerscht de taal. Het is een aardige oude zegswijze, die beleefder klonk dan: ik merk U op. Zoo ongeveer: ik vestig Uw aandacht er op, ik verzoek U te bedenken, ik geef U in bedenking. Het Nl. Wb. vergelijkt ‘faire remarquer’. 2) Lijkt mij niet al te best te verdedigen. Maar ik weet niet waar en wanneer het wordt gebruikt. Het schijnt een onnauwkeurige nabootsing van jonge vormen in Hd. vervollkommnen, vervollständigen. Maar vollkommen = volmaakt, niet: volmaak. Vgl. veredelen, vermenigvuldigen: adj. als grondwoord. 3) Vermoedelijk wel uit Duitsch ontleend, in 1e helft 19e E. Maar algemeen in gebruik, niet het minst ook in de volkstaal en in dialect (naast doorgestaan hebben: object: veel, heel wat). De grootste verzameling van gegevens laat ons hier in den steek, want dit deel van het Nl. Wb. is er een waaraan men bitter weinig heeft. 4) M.i. wel; al zal er soms een adjectief bij moeten: nationaal, politiek of dgl. 5) Zeer zeker. En al oud. 6) Ja. Nl. in beteekenis: aan het werk zetten (aan iemand werk te doen geven, werk verschaffen) [niet in bet.: in het werk stellen!].
En dan eenige vragen die wij niet aan onzen Raad voorleggen, omdat het technische termen zijn. Daar oordeelt de Raad niet over, althans niet in eerste instantie; dat moeten de beoefenaars van den bepaalden tak van wetenschap of techniek maar eerst zelf doen. Wie van onze leden wil het A.N.V. te dezen van dienst zijn?
7. | Is stuurstoel een goed Nederlandsch woord voor cockpit? |
8. | Bestaan er goed Nederlandsche woorden voor:
selectiviteit - detectorlamp - fitting - fit - geoutilleerd - gemonteerd - variabele condensator - stabieloverstelling. |